„Gajdy z bliska – technika i repertuar” jest efektem realizowanego przez Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Na Groniach” projektu o podobnym tytule.
Gajdy i skrzypce są dwoma podstawowymi instrumentami, które charakteryzują Beskid Śląski. Ochrona umiejętności gry na gajdach i ich budowy jest przedmiotem troski wielu osób – czynnych instrumentalistów i instytucji. Ważnym zadaniem jest również utrwaleni tradycyjnego repertuaru, który stanowi materiał źródłowy pomocny przy nauce gry na gajdach.
Wydawnictwo składa się z dwóch części – książeczki z opisem instrumentu i wszystkimi aspektami technicznymi autorstwa Ewy Cudzich i Piotra Pańczyka oraz z transkrypcjami nutowymi utworów zawartych na płycie. Dodatkowym atutem są reprodukcje prac artysty-malarza Jana Wałacha (1884-1979), udostępnione przez Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie. Płyta CD jest swoistym wzornikiem, znalazła się na niej muzyka tradycyjna, a także forma pisana - aspekty techniczne omawiające budową instrumentu, sposoby strojenia.
Na płycie znalazło się 11 utworów na gajdy i skrzypce w wykonaniu Zbigniewa Wałacha i Jana Wałacha, opatrzone słowem wstępnym Piotra Probosza oraz poezją Jerzego Probosza (1901-1942). Materiał stanowi jeden z elementów ochrony, podtrzymania tradycji gry i budowy instrumentów. Tego typu inicjatywy, wraz z badania etnograficznymi i dokumentacją wizualną, prowadzenie szeroko rozumianej działalności edukacyjnej mają na celu uświadamianie i popularyzowanie wartości i znaczenia tradycji gry, i budownictwa tegoż instrumentu. Jest to szczególnie ważne również w kontekście wpisu na Krajowa Listę Niematerialnego Dziedzictwa gajd, „Gajdy - umiejętność wytwarzania instrumentu i praktyka gry”.
Lista utworów
- Buk
- Wstępne słowo
- Zagrejcie gajdziczki
- Ludzkie upodobania
- Powiydz mi ma miła
- Jadóm sukennicy z Berna
- Przyśpiewki
- Wiosna
- Ej, dudnj żie, mi dudni
- Za dźwiyrzami
- Co kto chce
- Husar na szynku
- Zahóczały góry
- Ziemio Ojcowska...
- Siosto moja siostro
- Ja sierotka mała
- Furmanek
- W podzięce
Wykonawcy
Zbigniew Wałach - śpiew, gajdy
Jan Wałach - śpiew, skrzypce
Piotr Probosz - słowo mówione
***
Skład jury Fonogramu Źródeł 2018 roku:
Maria Baliszewska – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
Anna Borucka-Szotkowska – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
Magdalena Tejchma – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
dr Weronika Grozdew-Kołacińska – etnomuzykolog, Instytut Sztuki PAN
prof. Piotr Dahlig – etnomuzykolog, Instytut Muzykologii UW
Werdyktem jury nagrodę specjalną w wysokości 2500 zł otrzymuje Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu za publikację „Sobiescy – zachowane w dźwiękach”. Jury przyznaje nagrodę za bezcenne wydawnictwo zawierające jedne z najstarszych nagrań dźwiękowych i audiowizualnych, uzupełnione syntetycznymi artykułami z historii badań Jadwigi i Mariana Sobieskich.
Pierwszą nagrodę otrzymuje Towarzystwo dla Natury i Człowieka za publikację „Łuhom, łuhom ponad Buhom. Muzyka tradycyjna Polesia Lubelskiego i jej wykonawcy”, za znakomitą panoramę dźwiękową regionu wzbogaconą wyczerpującymi biografiami wykonawców. Jury wyraża także uznanie dla pełnej pasji pracy Krzysztofa Gorczycy.
Dwie równorzędne drugie nagrody otrzymują:
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk za płytę „Barwy nadpopradzkiej nuty. Nagrania archiwalne tradycyjnych pieśni i muzyki górali nadpopradzkich ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN”. Płyta przedstawia unikatowy przegląd nagrań archiwalnych zrealizowanych podczas Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego w listopadzie 1952 roku, reprezentujących rzadko obecny w dyskografii polskiego folkloru region Czarnych Górali, oraz
Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona za płytę „Pięciu od Bogusza” zawierającą nagrania uczniów legendarnego skrzypka Radomszczyzny Jana Bogusza: Piotra Gacy, Tadeusza Jedynaka, Józefa Zarasia, Józefa Papisa i Stanisława Ziei.
Dwie równorzędne trzecie nagrody otrzymują:
Szamotulski Ośrodek Kultury za płytę „Romuald Jędraszak – portret dudziarza wielkopolskiego” za wyczerpującą dokumentację działalności muzyka i nauczyciela, oraz
Gminne Centrum Kultury im. Jana z Domachowa Bzdęgi w Krobi za płytę „La la gąski na gałązki – muzyczne tradycje dziecięce Biskupizny”. Jury przyznaje nagrodę za ciekawe przybliżenie folkloru dziecięcego regionu Biskupizny.
Ze względu na wysoki poziom i dużą liczbę zgłoszeń do tegorocznego konkursu na Fonogram Źródeł, jury postanowiło przyznać cztery równorzędne wyróżnienia:
Muzeum Zachodniokaszubskiemu w Bytowie za album „Cassubia Incognita Novum” .
Stowarzyszeniu Kulturalno-Oświatowemu „Na Groniach” za płytę „Gajdy z bliska – technika i repertuar”
Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej za publikacje: „Muzykanci z Puszczy Sandomierskiej 4. Jurek Wrona z kapelą” oraz „Katalog V Festiwalu Żywej Muzyki na Strun Dwanaście i Trzy Smyki”.
Stowarzyszeniu Dziedzictwo Podlasia za płytę „Ludowe pieśni religijne z Podlasia cz.II”.
