Pierwszą nagrodę otrzymuje Towarzystwo dla Natury i Człowieka za publikację „Łuhom, łuhom ponad Buhom. Muzyka tradycyjna Polesia Lubelskiego i jej wykonawcy”, za znakomitą panoramę dźwiękową regionu wzbogaconą wyczerpującymi biografiami wykonawców. Jury wyraża także uznanie dla pełnej pasji pracy Krzysztofa Gorczycy.
Płyta dołączona do książki Krzysztofa Gorczycy "Łuhom, łuhom ponad Buhom. Muzyka tradycyjna Polesia Lubelskiego i jej wykonawcy". Książka i płyta to obszerne kompendium wiedzy o muzykantach i śpiewakach kilku pokoleń, z których najstarsi urodzeni są jeszcze w XIX wieku i dla których pieśni te były częścią ich życia.
Książka „Łuhom, łuhom…” to historia przemian muzyki wiejskiej między Wieprzem a Bugiem w XX i XXI wieku, na tle burzliwej historii regionu. Jej bohaterami są dawni – często już zapomniani – polescy muzykanci, kapele weselne, orkiestry i śpiewacy. Polacy, Ukraińcy, Żydzi. Opartą na kilkudziesięciu wywiadach z muzykantami i ich potomkami opowieść ilustruje niemal setka archiwalnych fotografii.
Na załączonej płycie z muzyką znajduje się 60 niepublikowanych nagrań pochodzących z uniwersyteckich archiwów, rodzinnych zbiorów oraz z badań terenowych autorów: pieśni weselne i miłosne, śpiewy na kolędę i na inne okazje oraz taneczne melodie w wykonaniu skrzypków i harmonistów. Część materiału to efekt pracy kilkorga młodych badaczy-wykonawców nad przyswojeniem pieśni znanych z nagrań archiwalnych. Najstarsza wykonawczyni urodziła się w roku 1895, najmłodsza w 1988. Najstarszy skrzypek, którego nagrania są dostępne na płycie, to Paweł Słowik, urodzony w 1885 roku. Taśma z jego nagraniami przechowała się w skansenie lubelskim. Paweł Słowik do ostatnich lat swojego życia urządzał potańcówki w swoim domu. Najwięcej nagrań instrumentalnych pochodzi od Edwarda Brożka, urodzonego w 1926 roku kapitana AK, patrona tej książki i przewodnika twórców, od nastolatka skrzypka i aktywnego muzykanta do dzisiejszego dnia.
Zawarte na płycie pieśni to świadectwo kultury pogranicza – język polski i miejscowa gwara ukraińska przeplatają się i łączą. Płyta to również próba rekonstrukcji dźwiękowego krajobrazu nadbużańskiego. Książka zawiera również etnomuzykologiczne omówienie repertuaru umieszczonego na płycie autorstwa dr Agaty Kusto z Instytutu Muzyki UMCS.
Poza nagraniami muzyków, na płycie pojawiają się nagrania natury: - Wiele z tych nagrań muzycznych to nagrania terenowe, wykonane w domach albo na podwórkach, pojawiają się w tle dźwięki ryczącej krowy, klekocącego bociana czy śpiewy ptaków. Jest to taki ponad etnograficzny komunikat o tym, jak to życie wyglądało, w którym ta muzyka miała miejsce.
Lista utworów
- Żuraw (Grus grus)
- Owczarek „Wałach” – Edmund Brożek (ur. 1926), Włodawa
- Sidit’ hospodar koło stołu – Anna Pomulska (ur. 1906), Osowa
- Stare lato, dobre lato – Julita Charytoniuk, Ewa Grochowska, Agnieszka Szokaluk-Gorczyca, Agata Turczyn (pieśń ze wsi Rozkopaczew)
- Oj, skaczy, skaczy kozo neboho – Anna Pomulska, Osowa
- „Czarna reczka” – Edmund Brożek, Włodawa
- Świty misiaczejku – p. Pyszko (ur. 1897), ur. w Dołhobrodach / zam. Ratajewicze
- Oberek – Paweł Słowik (ur. ok. 1905), Ryczka
- Letiły husy – p. Pyszko, ur. w Dołhobrodach / zam. Ratajewicze
- Do domu, do domu, kiedy my zajdziemy – Maria Kałużna (ur. 1894), Orchówek
- Żabie gody – Kosyń
- Oj, do końca, czeladońka, do końca – Maria Kałużna, Orchówek
- Oj,u naszego pana, oj, stajnia murowana – Maria Podgórska (ur. 1919), Zawieprzyce
- Polka „W lewo” – Edmund Brożek, Włodawa
- Oj, ja sobi, mij milenkij – Maciej Filipczuk (skrzypce), Ewa Grochowska, Agnieszka Szokaluk-Gorczyca, Agata Turczyn (pieśń ze wsi Orchówek)
- Nie daj, Boże, deszczu – Maria Majówka (ur. 1915), Bukowa Wielka
- Trzciniak drozdówka (Acrocephalus arundinaceus)
- Na syniomu hozyri – Karolina Demianiuk (ur. 1939), Dołhobrody
- Na barwinek woda nosa – Zespół Śpiewaczy z Rozkopaczewa
- Oj, już wieczór idzie – Maciej Filipczuk (skrzypce), Ewa Grochowska, Agnieszka Szokaluk-Gorczyca, Agata Turczyn (pieśń ze wsi Orchówek)
- Kochanecku piersy, stois mi na myśli – Małgorzata Sposób (ur. 1902), Krasew
- Syczona rutońka, żowty ćwit – Maria Kałużna, Orchówek
- Oberek – Kazimierz Rożkowski (ur. 1900), Orchówek
- O to, to, stoji mi sosna w polu – Helena Kłoda (1935), Rozkopaczew
- Nasza Marysia, nasza – Helena Gacan, (ur. 1886) ur. Rozkopaczew / zam. Łuszczów
- Jesce wiónecek nieprzepijany – Janina Wolińska (ur. 1925), Józefa Janczara (ur. 1925), Przypisówka
- Zażuryłasja, zasmutyłasja mołodeńka Handziunia – Maria Kałużna, Orchówek
- Rosty, korowaju – Anna Pomulska, Osowa
- Oj, korowaju, korowaju – Julita Charytoniuk, Ewa Grochowska, Agnieszka Szokaluk-Gorczyca, Agata Turczyn (pieśń ze wsi Wyryki)
- Zakukała zelzeloneńka – Janina Wolińska, Józefa Janczara, Przypisówka
- Persza kwitońka – Anna Pomulska, Osowa
- W imię Ojca i Syna – Janina Madejska (ur. 1911), Przypisówka
- Oj, czyja to hołowońka horyłońku piła – Maciej Filipczuk (skrzypce), Ewa Grochowska, Agnieszka Szokaluk-Gorczyca, Agata Turczyn (pieśń ze wsi Orchówek)
- Hej, pijże, pijże, pani Janowa – Maria Kałużna, Orchówek
- Nasza matunia koło stoła chodzi – Janina Walczuk (ur. 1936), Regina Andrearczuk (ur. 1946), Józefa Albiniak (ur. 1928), Okopy
- Polka „Husia siusia” – Witold Waszuk (ur. 1940) – akordeon, Władysław Szwarc (ur. 1943) – bęben, Lubowierz / Wytyczno
- Poweczeraju, moja mamulu, z toboju – J. Miareczko (ur. 1900),Wyryki
- Oj, napijmy się rodem – Julita Charytoniuk, Ewa Grochowska, Agnieszka Szokaluk-Gorczyca, Agata Turczyn (pieśń ze wsi Okopy)
- Oberek „Kaśka” – Edmund Brożek (skrzypce), Bolesław Polski (bęben), Włodawa / Urszulin
- Lata ptaszek, lata – Aleksandra Szczuchniak (ur. 1932), Pieszowola
- Oj, swacho, daj nam sera – Katarzyna Matuszyk (ur. 1921), Stawki
- Polka – Paweł Słowik, Ryczka
- Myślałeś, wianeczku, że nie ma nad ciebie – Janina Wolińska, Przypisówka
- Wszyscy panny stojo w rzędzie – Maria Podgórska, Zawieprzyce
- W zielonym gaiku ptaszek piosnke nuci – Janina Wolińska, Przypisówka
- A deż ty buwał, światej korowaju – Maria Kałużna, Orchówek
- Ojej, ojej, w tem korowalu jest kope jaj – Maria Podgórska, Zawieprzyce
- Polka – Edmund Brożek (skrzypce), Bolesław Polski (bęben), Włodawa / Urszulin
- Jeszcze nie do dom, komusiu – Maria Podgórska, Zawieprzyce
- Oberek – Kapela Dudzińskich, Wohyń: Andrzej Dudziński (ur. 1951), Grażyna Dudzińska
- Łuhom, łuhom, ponad Buhom – Maria Kałużna, Orchówek
- Jeszcze nie świta – Maria Wojciechowska (ur. 1911), Ludwin
- Powiadajo ludzie, ze bida umarła – Małgorzata Sposób, Krasew
- A, heć na heć, siwe wołki – Maciej Filipczuk(skrzypce), Ewa Grochowska, Agnieszka Szokaluk-Gorczyca, Agata Turczyn (pieśń ze wsi Bukowa Wielka)
- Jak to dobrze, jak to ładnie – Bronisława Polak (ur. 1935), Majdan Stary
- Wodniczka (Acrocephalus paludicola)
- Oberek – Witold Waszuk, Władysław Szwarc, Lubowierz / Wytyczno
- Ej, lulu, lulu, maleńkuju dytynu – Maria Kałużna, Orchówek
- Polka – Paweł Słowik, Ryczka
- Ogrodowa róża – Maria Kałużna, Orchówek
- Nie minęło w płomiennych snach – Leonarda Ciołek (ur. 1926), Piaseczno
- Walczyk – Paweł Słowik, Ryczka
- Żuraw (Grus grus)
Wykonawcy
śpiewaczki i zespoły śpiewacze oraz muzykanci wiejscy z Polesia Lubelskiego, oraz ich uczniowie i naśladowcy:
Ewa Grochowska - śpiew
Agnieszka Szokaluk-Gorczyca - śpiew
Agata Turczyn - śpiew
Julita Charytoniuk - śpiew
Maciej Filipczuk - skrzypce
***
Skład jury Fonogramu Źródeł 2018 roku:
Maria Baliszewska – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
Anna Borucka-Szotkowska – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
Magdalena Tejchma – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
dr Weronika Grozdew-Kołacińska – etnomuzykolog, Instytut Sztuki PAN
prof. Piotr Dahlig – etnomuzykolog, Instytut Muzykologii UW
Werdyktem jury nagrodę specjalną w wysokości 2500 zł otrzymuje Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu za publikację „Sobiescy – zachowane w dźwiękach”. Jury przyznaje nagrodę za bezcenne wydawnictwo zawierające jedne z najstarszych nagrań dźwiękowych i audiowizualnych, uzupełnione syntetycznymi artykułami z historii badań Jadwigi i Mariana Sobieskich.
Pierwszą nagrodę otrzymuje Towarzystwo dla Natury i Człowieka za publikację „Łuhom, łuhom ponad Buhom. Muzyka tradycyjna Polesia Lubelskiego i jej wykonawcy”, za znakomitą panoramę dźwiękową regionu wzbogaconą wyczerpującymi biografiami wykonawców. Jury wyraża także uznanie dla pełnej pasji pracy Krzysztofa Gorczycy.
Dwie równorzędne drugie nagrody otrzymują:
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk za płytę „Barwy nadpopradzkiej nuty. Nagrania archiwalne tradycyjnych pieśni i muzyki górali nadpopradzkich ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN”. Płyta przedstawia unikatowy przegląd nagrań archiwalnych zrealizowanych podczas Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego w listopadzie 1952 roku, reprezentujących rzadko obecny w dyskografii polskiego folkloru region Czarnych Górali, oraz
Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona za płytę „Pięciu od Bogusza” zawierającą nagrania uczniów legendarnego skrzypka Radomszczyzny Jana Bogusza: Piotra Gacy, Tadeusza Jedynaka, Józefa Zarasia, Józefa Papisa i Stanisława Ziei.
Dwie równorzędne trzecie nagrody otrzymują:
Szamotulski Ośrodek Kultury za płytę „Romuald Jędraszak – portret dudziarza wielkopolskiego” za wyczerpującą dokumentację działalności muzyka i nauczyciela, oraz
Gminne Centrum Kultury im. Jana z Domachowa Bzdęgi w Krobi za płytę „La la gąski na gałązki – muzyczne tradycje dziecięce Biskupizny”. Jury przyznaje nagrodę za ciekawe przybliżenie folkloru dziecięcego regionu Biskupizny.
Ze względu na wysoki poziom i dużą liczbę zgłoszeń do tegorocznego konkursu na Fonogram Źródeł, jury postanowiło przyznać cztery równorzędne wyróżnienia:
Muzeum Zachodniokaszubskiemu w Bytowie za album „Cassubia Incognita Novum” .
Stowarzyszeniu Kulturalno-Oświatowemu „Na Groniach” za płytę „Gajdy z bliska – technika i repertuar”
Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej za publikacje: „Muzykanci z Puszczy Sandomierskiej 4. Jurek Wrona z kapelą” oraz „Katalog V Festiwalu Żywej Muzyki na Strun Dwanaście i Trzy Smyki”.
Stowarzyszeniu Dziedzictwo Podlasia za płytę „Ludowe pieśni religijne z Podlasia cz.II”.
