Jury przyznaje nagrodę za bezcenne wydawnictwo zawierające jedne z najstarszych nagrań dźwiękowych i audiowizualnych, uzupełnione syntetycznymi artykułami z historii badań Jadwigi i Mariana Sobieskich. "Sobiescy – zachowane w dźwiękach" to tytuł projektu, wystawy i wydawnictwa przygotowanych z okazji 50-lecia powołania Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu. Do książki dołączone są dwie płyty: jedna zawiera film z 1958 roku, pt. "Melodie, które nie zaginą" w reżyserii Stanisława Grabowskiego, druga zaś nagrania zrealizowane przez Jadwigę i Mariana Sobieskich podczas badań terenowych w latach 1945–1969. Usłyszymy tu wspaniałego koźlarza Tomasza Śliwę, jedną z najstarszych nagranych śpiewaczek Mariannę Kulawiak urodzoną w 1868 roku czy instrument służący głównie do nauki gry jakim są sierszeńki. Kolejne nagrania zawarte na płycie pochodzą z Opoczyńskiego i Rzeszowskiego. W nagraniach z Lubelskiego królują kapele - dwie z Radzięcina i jedna z Kocudzy prezentująca m.in. szybki taniec kozak. Płytę zamykają Jadwiga i Marian Sobiescy, którzy tym razem odwrócili swoje role i z realizujących nagrania wcielili się w nagrywanych.
Książka "Sobiescy – zachowane w dźwiękach" jest pierwszą publikacją w muzealnictwie polskim poświęconą dwójce wybitnych etnomuzykologów. To kompleksowe źródło wiedzy – które łączy w sobie treści biograficzne, szczegółową dokumentację prac przy zbieraniu źródeł fonograficznych oraz bogaty zasób unikalnych zdjęć. Ważnym osiągnięciem Państwa Sobieskich, opisanym obszernie w publikacji była zainicjowana i zorganizowana przez nich w latach 1950-1954 ogólnopolska Akcja Zbierania Folkloru Muzycznego, której głównym celem było dotarcie do najstarszych informatorów i muzykantów, by zarejestrować ich unikalny śpiew, grę, czy opowieści. Akcja ta zakończona została dużym sukcesem, w jej realizację zaangażowano 300 osób, a w efekcie zebrano 41 000 utworów na 2 000 taśm. Dzisiaj zbiory re znajdują się w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
***
Skład jury Fonogramu Źródeł 2018 roku:
Maria Baliszewska – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
Anna Borucka-Szotkowska – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
Magdalena Tejchma – dziennikarka Radiowego Centrum Kultury Ludowej
dr Weronika Grozdew-Kołacińska – etnomuzykolog, Instytut Sztuki PAN
prof. Piotr Dahlig – etnomuzykolog, Instytut Muzykologii UW
Werdyktem jury nagrodę specjalną w wysokości 2500 zł otrzymuje Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu za publikację „Sobiescy – zachowane w dźwiękach”. Jury przyznaje nagrodę za bezcenne wydawnictwo zawierające jedne z najstarszych nagrań dźwiękowych i audiowizualnych, uzupełnione syntetycznymi artykułami z historii badań Jadwigi i Mariana Sobieskich.
Pierwszą nagrodę otrzymuje Towarzystwo dla Natury i Człowieka za publikację „Łuhom, łuhom ponad Buhom. Muzyka tradycyjna Polesia Lubelskiego i jej wykonawcy”, za znakomitą panoramę dźwiękową regionu wzbogaconą wyczerpującymi biografiami wykonawców. Jury wyraża także uznanie dla pełnej pasji pracy Krzysztofa Gorczycy.
Dwie równorzędne drugie nagrody otrzymują:
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk za płytę „Barwy nadpopradzkiej nuty. Nagrania archiwalne tradycyjnych pieśni i muzyki górali nadpopradzkich ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN”. Płyta przedstawia unikatowy przegląd nagrań archiwalnych zrealizowanych podczas Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego w listopadzie 1952 roku, reprezentujących rzadko obecny w dyskografii polskiego folkloru region Czarnych Górali, oraz
Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona za płytę „Pięciu od Bogusza” zawierającą nagrania uczniów legendarnego skrzypka Radomszczyzny Jana Bogusza: Piotra Gacy, Tadeusza Jedynaka, Józefa Zarasia, Józefa Papisa i Stanisława Ziei.
Dwie równorzędne trzecie nagrody otrzymują:
Szamotulski Ośrodek Kultury za płytę „Romuald Jędraszak – portret dudziarza wielkopolskiego” za wyczerpującą dokumentację działalności muzyka i nauczyciela, oraz
Gminne Centrum Kultury im. Jana z Domachowa Bzdęgi w Krobi za płytę „La la gąski na gałązki – muzyczne tradycje dziecięce Biskupizny”. Jury przyznaje nagrodę za ciekawe przybliżenie folkloru dziecięcego regionu Biskupizny.
Ze względu na wysoki poziom i dużą liczbę zgłoszeń do tegorocznego konkursu na Fonogram Źródeł, jury postanowiło przyznać cztery równorzędne wyróżnienia:
Muzeum Zachodniokaszubskiemu w Bytowie za album „Cassubia Incognita Novum” .
Stowarzyszeniu Kulturalno-Oświatowemu „Na Groniach” za płytę „Gajdy z bliska – technika i repertuar”
Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej za publikacje: „Muzykanci z Puszczy Sandomierskiej 4. Jurek Wrona z kapelą” oraz „Katalog V Festiwalu Żywej Muzyki na Strun Dwanaście i Trzy Smyki”.
Stowarzyszeniu Dziedzictwo Podlasia za płytę „Ludowe pieśni religijne z Podlasia cz.II”.
