Urodzona w pobliżu Lwowa Bronisława Chmielowska od dzieciństwa otoczona była muzyką. Jej mama, która także była śpiewaczką, występowała na weselach i często zabierała córkę ze sobą. Archaiczne kolędy, pieśni weselne i kołysanki, jak również liczne ballady, pieśni rekruckie oraz religijne przenikały życie w rodzinnych Wołczuchach. - Pani Bronisława podkreśla, że pieśni kiedyś miały zupełnie inne funkcje. Były tak bardzo wtopione w życie społeczne, że nie było problemu nawet w porozumiewaniu się pieśnią. Dziś tej funkcji już nie mają - mówią autorki płyty "Bronisława Chmielowska. Stare pieśni".
Anna Lewińska i Joanna Skowrońska dokonały nagrań w Mroczkowicach na Dolnym Śląsku, gdzie obecnie mieszka urodzona w 1935 pieśniarka. - Pani Bronisława jest bardzo świadomą artystką, miała znaczący udział w doborze pieśni, sama wymyśliła tytuł płyty, a wydawnictwo uzupełniają fragmenty jej opowieści o dawnych czasach.
"Bronisława Chmielowska. Stare pieśni" to płyta-portret jednej z najznakomitszych dolnośląskich śpiewaczek - Bronisławy Chmielowskiej z Mroczkowic. Wszystkie nagrania, które się na niej znalazły, zrealizowane zostały w domu pani Bronisławy. Oprócz pieśni śpiewanych przy różnych okazjach: lirycznych, weselnych, rekruckich, wojenkowych, żniwnych, kolęd i pieśni nabożnych, na płycie znalazło się kilka krótkich opowieści pani Broni, będących zarówno wprowadzeniem do pieśni, jak i ilustracją ekspresyjności i witalności śpiewaczki.
Lista utworów
PIEŚNI LIRYCZNE
Oj nie ma jak moja miła Marysieńka
O pieśniach
Przyszła zima ostra
A dajże mi Boże okienko w komorze
A jak ja cię w tym gaiku dopadnę
O muzyce
Jasio konie poił, Kasia wodę brała
PIEŚNI WESELNE
Oj siadaj, siadaj Hanusiu z nami
Przed dom zajechał, siadać jej kazał
A spojrzyj dziewczyno na wysoką wieżę
O oczepinach
Oj chmielu
PIEŚNI REKRUCKIE, WOJENKOWE
Pierwsza godzina, północ wybiła
Rekrucie, rekrucie czego ty się smucisz
Pójde se ja na ryneczek
Pode Lwowem brama malowana
Wzięli mnie do wojska, jak ptaszka do klatki
Wyjeżdżał brat na wojenkę
PIEŚNI ŻNIWNE
O ochocie
Dożynaj, dożynaj mała żniwiareczko
Skąd idziesz, skąd idziesz
KOLĘDY
O świętach Bożego Narodzenia
Św. Szczepan po kolędzie chodził
O Szczodrakach i winszowaniu
Iszła Hanusia krajem dunaju
O bałabuszkach
Bóg w Trójcy Świętej
PIEŚNI NABOŻNE
Modlitwa poranna dziadka
Gdy miły Jezus był w Betaniji
O obrazach w transporcie
Smutny dzień nastaje, smutna nowina
Modlitwa do św. Barbary
Do św. Barbary
O zmarłym i stole
Kołysanka
Bronisława Chmielowska - śpiew, opowieści
Bronisława Chmielowska urodziła się w roku 1935 w miejscowości Wołczuchy, dawniej powiat gródecki, województwo lwowskie. Miałam osiem lat, jak my stamtąd wyjeżdżali, ale tam wszystko pamiętam, jak tam gdzie każden jakiś rowek był, gdzie droga, gdzie kiedy było jakie błoto. Było tak, no naprawdę, tak było biedno, ale wesoło. Po zakończeniu II wojny światowej wraz z mamą, stryjkiem i siostrą została przesiedlona na Górny Śląsk, a w roku 1947 przyjechała na Dolny Śląsk. Początkowo zamieszkali w okolicach Złotoryi, a po wyjściu za mąż pani Bronisława przeniosła się do Mroczkowic, gdzie mieszka do dzisiaj i wraz z rodziną prowadzi gospodarstwo. Z sentymentem opowiada o życiu na Kresach, często mówi, że Ja już wszystko przeżyłam w tym swoim życiu. Jak my tu wyjechali, bo ja nie byłam jeszcze tam [w Wołczuchach], ale tak by mi się chciało na starość tam iść. Śmieję się, że jak ja umrę, to pierwsze polecę tam zobaczyć.
W repertuarze posiada wiele tradycyjnych pieśni, których nauczyła w domu rodzinnym od mamy Agnieszki Zamirskiej, stąd też tytuł płyty, który zaproponowała nam sama mistrzyni stare pieśni. Wiele z nich śpiewała później jako członkini zespołu "Podgórzanie", choć włączone do repertuaru zespołu ludowego straciły swój pierwotny charakter.
Wszystkie nagrania, które znalazły się na płycie zrealizowano w domu pani Bronisławy Chmielowskiej w okresie od lipca do października 2015 r. Są to pieśni śpiewane przy różnych okazjach: pieśni liryczne, weselne, rekrucie, wojenkowe, żniwne, kolędy i pieśni nabożne oraz dwie modlitwy i kołysankę. Wiele z nich straciło swój dawny, obrzędowy charakter i jest przechowywanych w pamięci najstarszych śpiewaków. Pomiędzy nimi autorzy płyty umieścili kilka krótkich opowieści pani Broni, będących zarówno wprowadzeniem do pieśni, jak i ilustracją ekspresyjności i witalności śpiewaczki.
Nie jest to zbiór pieśni ulubionych, ale faktycznie "starych", odsłaniających fragmenty dawnego życia pani Broni, który został w Wołczuchach. "Tam u nas na Ukrainie, to bardzo się dużo śpiewało, wieczorami wychodzili dziewczęta, chłopaki wychodzili i śpiewali. Bronisława Chmielowska w wielu swoich opowieściach podkreśla, że śpiew miał niegdyś zupełnie inne znaczenie niż dziś. Pieśni były nieodłącznym elementem obrzędów i świąt kalendarzowych. Śpiew posiadał także inne funkcje, miał więcej zastosowań społecznych niż obecnie. Śpiewano przy pracy, którą często wspólnie wykonywano, zarówno w domu, jak i na polu; na muzykach, spotkaniach. Pani Bronisława wspomina, że kiedyś śpiewano po prostu ot tak, dla przyjemności, żeby pobyć ze sobą. U nas bardzo dużo śpiewała młodzież. Schodziła się w niedzieli gdzieś tam razem, jak z zabawy wracali, wszędy śpiewali, nie tak jak tera".
***
Skład jury Fonogramu Źródeł 2015 roku:
prof. Piotr Dahlig – etnomuzykolog, Instytut Muzykologii UW
dr Weronika Grozdew-Kołacińska – etnomuzykolog, Instytut Sztuki PAN
Anna Szewczuk-Czech – kierownik RCKL, Program 2 PR
Anna Borucka-Szotkowska – dziennikarka Programu 2 PR
Magdalena Tejchma – dziennikarka Programu 2 PR
Piotr Kędziorek – dziennikarz Programu 2 PR
Jury przyznało nagrodę specjalną w wysokości 2500 zł Jackowi Piotrowi Jackowskiemu za wybitne zasługi dla polskiej fonografii. Jest on inicjatorem i współtwórcą wraz ze współpracownikami Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN serii wydawniczej, w ramach której w ubiegłym roku ukazały się dwa albumy: "Melodie stamtąd" wydany wraz z Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu oraz "Rozpoczął tedy fonograf zbieranie melodii podhalańskich..." wydany wraz z Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. Jury podkreśla wyczerpujące opracowanie merytoryczne nagrań.
Pierwszą nagrodę Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej za trzy albumy wydane w ubiegłym roku: „Katalog. II Festiwal Żywej Muzyki Na Strun Dwanaście i Trzy Smyki” oraz w serii Muzykanci z Puszczy Sandomierskiej: „Jan Cebula z Kapelą” i „Bronisław Płoch. Kapela Widelanie”. Jury wyraża uznanie dla Miejskiego Domu Kultury za działalność na rzecz dokumentacji lokalnej tradycji, która jest wzorcowym przykładem mecenatu samorządowej instytucji nad kulturą tradycyjną.
Drugą nagrodę Fundacji Ważka z Wrocławia za płytę "Bronisława Chmielowska. Stare pieśni". Album stanowi bezcenny dokument miejsca i czasu, w którym przyszło żyć bohaterce płyty.
Trzecią nagrodę Tatianie Nakoniecznej i zespołowi Krajka za płytę "Krajka w gościach". Jury docenia udaną próbę wiernej rekonstrukcji tradycyjnego repertuaru ukraińskiego.
Jury wyróżniło także Zofię Bernad za płytę "Tradycyjne pieśni Lubelszczyzny", dostrzegając działania mające na celu przywrócenie witalności tradycyjnemu repertuarowi.
