s. ELŻBIETA
RÓŻA CZACKA Niewidoma Matka Niewidomych

Ociemniała arystokratka

"Wzroku pani nie odzyska, gdyż jest bezpowrotnie stracony. Wszelkie dalsze starania i zabiegi już nic nie dadzą. Zamiast tego niech pani pomyśli raczej o zajęciu się losem 18 tysięcy niewidomych w Królestwie Polskim" - usłyszała od lekarza 22-letnia Róża Czacka, gdy po upadku z konia całkowicie przestała widzieć. Urodzona 22 października 1876 roku w Białej Cerkwi hrabianka mogłaby, pomimo kalectwa, wieść spokojne życie, otoczona ciepłem rodzinnym. Pochodziła przecież z zasłużonego dla Polski, majętnego rodu Czackich herbu Świnka. Wybrała jednak drogę daleką od szlacheckich wygód. Kolejne lata swojego życia poświęciła niewidomym dzieciom. W 1911 roku powołała Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, które zrewolucjonizowało podejście do osób niewidomych. Dzięki instytucji w latach 1911-1914 powstały na terenie Warszawy: ochronka, szkoła powszechna, warsztaty czy biblioteka brajlowska.

Droga duchowa

Róża Czacka przez wiele lat prowadziła Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi jako osoba świecka. Jednak zawsze była silnie związana z wiarą katolicką, która wzrastała w niej wraz z niesioną pomocą niewidomym. Momentem przełomowym w jej życiu był wybuch I wojny światowej. W 1915 roku wyjechała do Żytomierza na Wołyniu, gdzie przez trzy lata prowadziła skromne życie, niosąc pomoc ubogim. Tam dojrzewała w niej myśl o przyjęciu habitu i powołaniu nowego zgromadzenia, które dopełniłoby misji pomagania ociemniałym. Ostatecznie Róża Czacka 15 sierpnia 1917 roku złożyła swoje śluby wieczyste i wstąpiła do III Zakonu św. Franciszka jako s. Elżbieta. W 1918 roku uzyskała zgodę władz kościelnych i powołała Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża.

Dzieło Lasek

Rok 1922 okazał się być przełomowy dla działalności TOnO. Siostra Elżbieta otrzymała wówczas darowiznę kilku mórg ziemi w podwarszawskiej wsi Laski. Na tym terenie w kolejnych latach powstał zakład dla niewidomych i Dom Macierzysty Zgromadzenia. Tam też z czasem zostały przeniesione warszawskie placówki Towarzystwa. Dzieło Matki Czackiej jest z powodzeniem realizowane do dziś. Na tym terenie działa Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych im. Róży Czackiej, w ramach którego funkcjonują między innymi: przedszkole dla dzieci niewidomych, szkoły podstawowa i ponadpodstawowe czy szkoły specjalne. Nad inicjatywą wciąż sprawuje pieczę instytucja, której charakter i nazwa zostały dostosowane do nowych czasów, czyli Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie. Niewidomymi dziećmi i młodzieżą, tak jak przed laty, zajmują się zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża i osoby świeckie.

Dom Nadziei

Jednym z ważniejszych punktów na mapie placówek TOnOS jest Dom Pomocy Społecznej dla kobiet niewidomych w Żułowie. Początki jego istnienia sięgają II wojny światowej, kiedy to, z powodu bombardowania zabudowań w Laskach w 1940 roku, trzeba było ewakuować część podopiecznych ośrodka. Niewidome kobiety, wraz z kilkoma siostrami, trafiły między innymi do niewielkiego folwarku w woj. lubelskim. Tam też przez rok służbę kapłańską pełnił Stefan Wyszyński, który ukrywał się przed niemieckim gestapo. W Domu Nadziei żyje dziś 70 niewidomych kobiet. Placówka prowadzi też Warsztat Terapii Zajęciowej dla mieszkanek DPS-u i niepełnosprawnych osób z okolicznych powiatów.

Droga do beatyfikacji

Proces beatyfikacyjny Matki Czackiej rozpoczął się w 1987 roku. Pierwszy etap zakończył się w 2017 roku wydaniem dekretu o heroiczności cnót. Następnie w 2020 roku ojciec święty Franciszek uznał cud za wstawiennictwem Czcigodnej Sługi Bożej. Cud związany był z ciężkim wypadkiem 10-letniej dziewczynki, do którego doszło w 2010 roku. Lekarze nie dawali dziecku wielkiej nadziei na powrót do zdrowia. W dniu wypadku mama dziewczynki, która jest bratową jednej z sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, poprosiła o modlitwę. Modliło się całe Zgromadzenie za wstawiennictwem Matki Czackiej. Po 62 dniach leczenia dziecko na własnych nogach wyszło ze szpitala. Siostra Elżbieta Róża Czacka została beatyfikowana tego samego dnia, co Prymas Polski Stefan Wyszyński - 12 września 2021 roku.

Kuferek Róży

Maszyna brajlowska, habit, sandały, różaniec czy kuferek, w który hrabianka spakowała piękne suknie, raz na zawsze żegnając się ze świeckim życiem. W miejscu pamięci s. Elżbiety Róży Czackiej w Laskach zgromadzono przedmioty związane z jej życiem i posługą. Obiekt powoli staje się miejscem kultu i pielgrzymek wiernych. Ośrodek w Laskach i pozostałe oddziały TOnOS również nabierają głębszego, duchowego znaczenia.