Najechały one półwysep Synaj i Wzgórza Golan, które pozostawały pod kontrolą Izraela od czasu wojny sześciodniowej w 1967 roku.
Dopiero 25 października 1973 pod naciskiem Związku Radzieckiego prezydent Egiptu Anwar as-Sadat zgodził się na ogłoszenie zawieszenia broni, kończąc międzynarodowy kryzys, choć konfliktu na tych terenach nie zażegnano do dziś.
Wojska egipskie przeprawiają się przez Kanał Sueski podczas wojny Jom Kippur, 7 października 1973, źr. Central Intelligence Agency, Wikipedia/dp
Oko za oko
Pod koniec 1972 roku egipski prezydent Sadat publicznie oświadczył, że Egipt jest zobowiązany do wszczęcia wojny z Izraelem i jest gotów "poświęcić milion egipskich żołnierzy" do odzyskania ziem.
– Od 6 października trwają nieustanne starcia z użyciem czołgów i lotnictwa w rejonie Kanału Sueskiego, Wzgórz Golan i nad znacznym obszarem powietrznym – słyszymy w relacji z 14 października 1973 w audycji "7 dni w kraju i na świecie". – U podnóża wznowienia walk trwają problemy nierozstrzygnięte od 1967 roku, gdy Izrael w wyniku agresji zagarnął terytoria arabskie.
03:15 Wznowienie walk w rejonie Kanału Sueskiego i Wzgórz Golan.mp3 Posiedzenie Rady Bezpieczeństwa ONZ- wystąpienie ministra spraw zagranicznych Egiptu Mohammeda el-Zayyata i apel sekretarza generalnego ONZ Kurta Waldheima, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 14.10.1973)
Przez pierwsze dni wojny ramadanowej (tak też nazywa się ten konflikt) Egipcjanie i Syryjczycy posuwali się naprzód, później szala zwycięstwa przechyliła się na korzyść Izraela. Syryjczycy zostali wyparci z całego terytorium Wzgórz Golan.
Przepychanka na najwyższych szczeblach
W konflikt na Bliskim Wschodzie zaangażowany był cały świat. Związek Radziecki stanął po stronie Egiptu, który zadeklarował dążenia do socjalizmu. ZSRR zapewniał Sadatowi pomoc gospodarczą i wojskową, w tym najnowsze technologie. Z kolei Stany Zjednoczone wsparły Izrael. Zawieszenie broni w konflikcie w dużej mierze zależało więc od porozumienia dwóch mocarstw.
Sekretarz generalny ONZ Kurt Waldheim apelował do stron konfliktu: "Jestem głęboko zaniepokojony poważną groźbą dla światowego pokoju i bezpieczeństwa, która wyniknąć może z obecnej sytuacji. Apeluję do wszystkich zainteresowanych: nie jest jeszcze za późno, wstrzymajcie się od przelewu krwi!".
Prezydent Richard Nixon (po lewej) na spotkaniu z sowieckim ambasadorem Anatolym Dobryninem w Białym Domu (październik 1973) rozmawiają o sytuacji na Bliskim Wschodzie, źr. The Central Intelligence Agency, Wikipedia/dp
16 października 1973 prezydent Egiptu Anwar as-Sadat podkreślał na specjalnym posiedzeniu parlamentu: "Egipt zgodzi się na zawieszenie broni pod warunkiem, że Izrael wycofa się ze wszystkich terytoriów, które zajął podczas wojny w roku 1967".
Z kolei premier Izraela, Golda Meir wygłosiła w Knesecie wojownicze przemówienie pod adresem państw arabskich: "Działania wojenne mogą ustać dopiero, gdy armia syryjsko-egipska zostanie rozgromiona".
Po zbombardowaniu i ostrzelaniu izraelskich pozycji obronnych, na wschodnim brzegu Kanału Sueskiego zaczęli lądować egipscy komandosi. Izraelczycy uderzyli w przerwę pomiędzy dwiema armiami, które przekroczyły Kanał Sueski. Egipcjanie zostali odcięci i zmuszeni do przyjęcia warunków zawieszenia broni.
02:49 Bliskowschodni konflikt - walki w rejonie Wzgórz Golan .mp3 Bliskowschodni konflikt: walki w rejonie Wzgórz Golan, wystąpienie prezydenta Egiptu Anwara Sadata w Parlamencie, wystąpienie premiera Izraela Goldy Meir w Knesecie, zwiększenie amerykańskiej pomocy dla Izraela, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 21.10.1973)
Koniec konfliktu?
Choć siły izraelskie wyszły z wojny zwycięsko, przeświadczenie przegranej pozostało. Kraj okazał się nieprzygotowany na atak, a winę za to ponosiła według społeczeństwa premier Golda Meir. Kilka miesięcy później rozpoczęły się protesty przeciwko rządowi. W kwietniu 1974 roku izraelska premier podała się do dymisji.
Pod koniec 1973 roku rozpoczęła się konferencja pokojowa w Genewie, na której szeroko poruszano problem konfliktu na Bliskim Wschodzie.18 stycznia 1974 zawarto ostateczne porozumienie izraelsko-egipskie o wycofaniu wojsk izraelskich z zachodniego brzegu Kanału Sueskiego na Półwysep Synaj.
02:40 Sytuacja w rejonie Suezu i Wzgórz Golan.mp3 Sytuacja w rejonie Suezu i Wzgórz Golan, rozmowy z udziałem dowódcy sił ONZ, generałem Ensio Siilasvuo, informacja radia moskiewskiego na temat egipskich warunków dla wznowienia rozmów z Izraelem, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 9.12.1973)
01:09 Przygotowania do genewskiej konferencji .mp3 Przygotowania do genewskiej konferencji w sprawie Bliskiego Wschodu, spotkanie prezydentów Sadata i Asada, podróż po krajach arabskich Henry Kissingera, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 16.12.1973)
Trudna sytuacja na Bliskim Wschodzie nie zakończyła się wraz oficjalnym zakończeniem wojny Jom Kippur. Przełom nastąpił 4 lata później, kiedy 19 listopada 1977 prezydent Egiptu Anwar as-Sadat przybył z oficjalną wizytą do Izraela. Było to wydarzenie bez precedensu – żaden przywódca arabski nigdy nie odwiedził Izraela. 17 września 1978 oba państwa podpisały w Camp David w USA przełomowe porozumienie, które następnie doprowadziło do zawarcia 26 marca 1979 traktatu pokojowego. Izrael zwrócił Egiptowi półwysep Synaj, a ostatnie oddziały izraelskie wycofały się stamtąd 25 kwietnia 1982 roku.
mb/im
