Historia

Herman Lieberman - obrońca uciśnionych

Ostatnia aktualizacja: 21.10.2020 05:30
Zawsze stawał w obronie sprawiedliwości, robotników i Ojczyzny. Swoimi mowami utrudniał pracę upolitycznionym i stronniczym sądom cesarsko-królewskim, a później sanacyjnym. Zmarł 21 października 1941 roku.
Herman Lieberman w 1931 roku
Herman Lieberman w 1931 rokuFoto: Wikimedia Commons/dp

Wybronić legionistów

Lieberman przyszedł na świat w Drohobyczu, w rodzinie zasymilowanych Żydów. Studiował prawo we Francji, skąd został wydalony za działalność socjalistyczną. Doktorat z prawa uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim. Z ramienia PPSD zasiadał w austro-węgierskim parlamencie. W czasie wojny walczył jako oficer w Legionach. Został odznaczony Krzyżem Walecznych.

- Po kryzysie przysięgowym w słynnym procesie 116 legionistów II Brygady zagrożonych karą śmierci uzyskał wspaniałą obroną umorzenie procesu - wyjaśniał dr Janusz Osica w audycji z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków".


Posłuchaj
06:46 herman lieberman.mp3 Felieton dr. Janusza Osicy w audycji z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków" Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego. (PR, 29.10.2002)

 

W służbie Niepodległej

W odrodzonej Polsce służył ojczyźnie doświadczeniem jako parlamentarzysta. Umiejętności adwokackie łączył z działalnością polityczną: brał udział w pracach nad Ustawą Zasadniczą jako członek Komisji Konstytucyjnej, a w 1923 bronił uczestników tzw. powstania krakowskiego. Chodziło o uczestników demonstracji robotniczych, które wybuchły na skutek niezadowolenia robotników z polityki rządu wobec kryzysu gospodarczego przetaczającego się przez Polskę.

Oskarżyciel Czechowicza 

Sprzeciwiał się autorytarnym rządom Józefa Piłsudskiego po zamachu majowym. - Naraził się przedstawicielom sanacji jako oskarżyciel w jedynym w II Rzeczpospolitej procesie przed Trybunałem Stanu, przeciw ministrowi skarbu Gabrielowi Czechowiczowi oskarżonemu o bezprawne wydatkowanie 8 milionów złotych na propagandę wyborczą prorządowego BBWR  - wyjaśniał dr Janusz Osica.

Choć sprawa nie została rozstrzygnięta, a po kolejnych, zwycięskich dla Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, wyborach zalegalizowane zostały przekroczenia budżetowe, to Czechowicz musiał ustąpić ze stanowiska.

Proces brzeski i emigracja

Ta postawa powiodła Liebermana prosto na ławę oskarżonych podczas procesu brzeskiego. Lieberman został skazany na 2,5 roku więzienia. Na wieść o tym zdecydował się na emigrację w 1933 roku.

- Po wybuchu wojny wszedł w skład Rady Narodowej - emigracyjnego parlamentu - koledzy socjaliści powierzyli mu też funkcję przewodniczącego Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej na emigracji. W 1941 roku objął tekę ministra sprawiedliwości w trzecim rządzie generała Sikorskiego -  wymieniał historyk.   

Do kraju już nie powrócił. Zmarł 21 października 1941 w Londynie. Prezydent Władysław Raczkiewicz odznaczył go pośmiertnie Orderem Orła Białego.

Posłuchaj felietonu dr. Janusza Osicy o Hermanie Liebermanie. 

bm