Mobutu Sese Seko – lew Zairu

7 września 1997 zmarł Mobutu Sese Seko, wieloletni dyktator Demokratycznej Republiki Konga, za czasów jego rządów nazywanego Zairem.

Mobutu Sese Seko, fot. Frank Hall źr. Wikimedia Commons/dp

- Wywodził się z ludu Ngombe z rodziny Bantu – mówił prof. Marek Malinowski o urodzonym 14 października 1930 Josephie-Désiré Mobutu.– Po zakończeniu nauki w szkole zaciągnął się w 1948 roku do służby wojskowej. Wstąpił do kolonialnej armii belgijskiej.

Mobutu studiował w Belgii. Jakim wykształceniem mógł się pochwalić przyszły zairski dyktator? Posłuchaj audycji z cyklu "Postaci XX wieku".

Po powrocie do ojczyzny, w 1958 roku, Mobutu przyłączył się do Kongijskiego Ruchu Narodowego Patrice’a Lumumby.

- Lumumba powołał go w skład pierwszego rządu niepodległego Konga, powierzając mu stanowisko jednego z dziewięciu sekretarzy stanu – wyjaśniał prof. Marek Malinowski.

Od sierżanta, do głównodowodzącego

Dzięki procesowi usuwania z armii kongijskiej oficerów belgijskich, Mobutu awansował na Szefa Sztabu Generalnego armii. Sytuacja państwa była trudna: Belgowie nie chcieli tracić wpływów w byłej kolonii, z ich inspiracji wybuchł bunt w armii, zaś secesję ogłosiła najbogatsza prowincja kraju, Katanga. Konflikt, jaki rozgorzał między Lumumbą a prezydentem Josephem Kasavubu, wykorzystał Mobutu, który przeprowadził zamach stanu. Lumumba został odsunięty od władzy, a następnie, w styczniu 1961 roku, zamordowany. Cztery lata później Mobutu dokonał kolejnego zamachu i odsunął od władzy prezydenta Kasavubu.

- Kiedy doszedł do władzy, zaczął głosić hasła nacjonalistyczne. Doszło nawet do tego, że ogłosił Lumumbę bohaterem narodowym i rozpoczął proces uniezależniania Konga od Belgii – wyjaśniał afrykanista. 

Afrykanizacja Zairu

Znacjonalizował zagraniczne firmy zajmujące się górnictwem. 27 października 1971 dyktator zmienił nazwę Demokratyczna Republika Konga na Zair. Zmienił też swoje nazwisko na Mobutu Sese Seko.

- Mobutu był opętany wizją afrykanizacji. W tradycyjnej kulturze Mobutu szukał odpowiedzi na najbardziej jątrzące pytania społeczno-ekonomiczne – mówił gość audycji "Postacie XX wieku".

Szczytne ideały nie sprawdziły się w rzeczywistości.  Już w latach 70. Zair był dotowany przez państwa Zachodu.

Nieudany eksperyment

- Polityka Mobutu doprowadziła do tego, że Zair stał się niemniej uzależniony od obcych wpływów, niż był w czasach kolonialnych. Nastąpiła tylko zmiana patronów - mówił prof. Marek Malinowski.

Rabunkowa gospodarka zagranicznego kapitału i szastanie publicznymi pieniędzmi przez dyktatora i jego świtę zaprowadziły kraj na skraj przepaści ekonomicznej. Wybuchła wojna domowa. 16 maja 1997 Mobutu został odsunięty od władzy. Zmarł na emigracji w Maroku. Zostawił Demokratyczną Republikę Konga, jeden z najbogatszych w surowce naturalne krajów świata, w niewyobrażalnej nędzy.