16 stycznia 1811 roku urodził się Jan Dzierżon, górnośląski ksiądz, ojciec współczesnego pszczelarstwa.
Dzierżon przyszedł na świat we wsi Łowkowice w chłopskiej rodzinie.
- W domu posługiwał się językiem polskim, położył duże zasługi w obronie ludu polskiego, co szczególnie miało miejsce w trakcie Wiosny Ludów, z tego powodu spotykały go różne przykrości - mówił prof. Jerzy Wojke w audycji Hanny Liszewskiej z cyklu "Portrety Polaków".
21:58 jan dzierżon - pszczelarz___f 37391_tr_0-0_116944588e46dbc5[00].mp3 Jan Dzierżon w audycji Hanny Liszewskiej. (PR, 20.03.1986)
Jako syn chłopa, Dzierżon po ukończeniu szkoły podstawowej miał niewielkie możliwości dalszego rozwoju. Alternatywą dla pozostania w rodzinnym gospodarstwie było seminarium duchowne. Jan Dzierżon od 1830 roku był studentem teologii na Uniwersytecie Wrocławskim. Ciągnęło go jednak do przedmiotów ścisłych i przyrodniczych.
Trutnie nie potrzebują ojców
Po święceniach został proboszczem w Karłowicach na Śląsku. Tam zajął się pszczelarstwem. Swej pasji poświecił siedemdziesiąt lat życia. Wieloletnie obserwacje owadów doprowadziły go do odkrycia, że pszczoły rozmnażają się na zasadzie partenogenezy, czyli dzieworództwa.
- Jego odkrycie wywołało istną rewolucję w biologii. Dzierżon stwierdził, że u pszczół trutnie, czyli osobniki męskie, mogą rozwijać się z jaj niezapłodnionych - wyjaśniał prof. Jerzy Wojke. - Tego nikt nie mógł sobie wyobrazić. Przez szereg lat wywoływało to burzliwą dyskusję, jednak Dzierżon dostarczał coraz to nowych dowodów.
Dzierżon swojego odkrycia dokonał obserwując naturę i walkę pszczół o przetrwanie. Posłuchaj audycji.
Rewolucja w pszczelarstwie
Koncepcję głoszoną przez ks. Jana Dzierżona potępił Kościół katolicki. Konflikt między kapłanem o hierarchią kościelną pogłębił się w momencie, gdy ks. Jan Dzierżon ostro skrytykował dogmat o nieomylności papieża. Uważał, że tylko Bóg jest nieomylny.
Tak, jak dla biologów istotne było odkrycie dzieworództwa, tak dla pszczelarzy przełomowe było inne dokonanie śląskiego naukowca-kapłana. To on skonstruował używany do dziś model ula z wyjmowanymi ramkami na plastry.
- Pszczelarze mówią, że Dzierżon uruchomił gniazdo pszczół - podkreślał gość Hanny Liszewskiej.
Prekursor współczesnego pszczelarstwa dożył sędziwego wieku. Zmarł 26 października 1906 roku.
bm
