5 czerwca 1878 urodził się Pancho Villa, meksykański przywódca partyzantki chłopskiej.
Od odzyskania niepodległości w 1821 roku Meksyk żył jak kraj podzielony na dwa narody: liczny chłopsko-indiański i stanowiący mniejszość naród kreolski, skupiony w miastach i na wielkich latyfundiach.
Lewicowe grupy kreolskie, reprezentujące warstwy średnie, starały się zreformować państwo. Rewolucja burżuazyjna nie zakończyła się jednak sukcesem. Reforma doprowadziła do długiej dyktatury Porfilio Diasa.
W 1910 roku przeciwko autorytarnym rządom wybuchła rewolucja odwołująca się do haseł sprawiedliwości społecznej, reformy rolnej, czym zyskała przychylność mas. Od Morza Karaibskiego do Oceanu Spokojnego. Od Rio Grande do Sierra Madre trzy hasła mobilizowały ludzi do chwycenia za broń: tierra y libertad (ziemia i wolność), Viva Villa i Viva Zapata.
Rozpoczęło się jedno z najbardziej dramatycznych wydarzeń nie tylko w dziejach Meksyku, ale też w historii całej Ameryki Łacińskiej. Rewolucja meksykańska rozpoczęła się jako ruch polityczny, kierowany przez liberalną burżuazję pragnącą obalić dyktaturę, a przerosła w ogromny ruch społeczny, którego symbolem stały się dwie postaci meksykańskich przywódców chłopskich – Emiliano Zapaty i Pancho Villi.
Pierwszy operował na południu kraju, drugi na północy. Villa werbował żołnierzy w osiedlach górniczych, na fermach hodowlanych, o w miasteczkach leżących na granicy amerykańskiej. Jego hasła to: wolność, demokracja i obalenie władzy obszarników.
W starym hiszpańskim mieście Chihuahua Villa przeprowadzał swój program reform. Zmuszał żołnierzy do pracy w elektrowni, rozdawał ziemię chłopom, budował szkoły i drukował ogromną ilość banknotów, które rozdawał wszystkim.
Villa marzył o Meksyku wolnym od tyranii i ucisku klasowego. Wbrew legendzie nie był bezrolnym chłopem i analfabetą. Nie był też jednak politykiem, nie potrafił organizować państwa. Zresztą nie miał wcale władczych zapędów.
Ostatecznie ruch chłopski poniósł klęskę. Przez niemożność porozumienia się tak różnych sił, jakie reprezentowali formalnie zbliżeni do siebie Villa i Zapata.
Posłuchaj audycji o dwóch meksykańskich bohaterach narodowych – Emiliano Zapacie i Pancho Villi.
