Historia

11 listopada 1918 r. Piłsudski miał pełne ręce roboty [WIDEO]

Ostatnia aktualizacja: 11.11.2023 05:55
Rewolucyjne nastroje, niemieckie siły okupacyjne, chaos na ulicach, problem z uznaniem polskiego rządu przez zwycięzców I wojny światowej – przed ojcami polskiej niepodległości piętrzyły się problemy. W PolskieRadio.pl wyjaśnił je prof. Wojciech Roszkowski.
Rząd polski zaprzysiężony 18 listopada 1918 r. z J. Moraczewskim na czele.
Rząd polski zaprzysiężony 18 listopada 1918 r. z J. Moraczewskim na czele.Foto: Wikimedia Commons/dp

Gdy 10 listopada 1918 roku Józef Piłsudski wysiadał z pociągu na Dworcu Wileńskim w Warszawie, Niemcy przygotowywali się do podpisania rozejmu kończącego I wojnę światową, załamała się okupacja austriacka w Galicji, a w różnych częściach niegdysiejszej Rzeczpospolitej ujawniły się już lokalne ośrodki polskiej władzy. Dzień później brygadier Piłsudski przejął władzę wojskową od Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego i ta data stała się symbolicznym dniem odzyskania niepodległości.

Czerwony problem

- Największą groźbą była rewolucja bolszewicka. Władze wszędzie przejmowały rady delegatów. Gdyby zwyciężyli w nich bolszewicy, to niepodległej Polski by nie było – oceniał historyk prof. Wojciech Roszkowski. - Zapobieżenie rewolucji bolszewickiej było głównym zadaniem rządu Moraczewskiego.

Złożony z socjalistów i lewicujących ludowców gabinet Jędrzeja Moraczewskiego wprowadził szereg reform, których celem było uspokojenie rewolucyjnych nastrojów polskiej ludności. Wprowadzony został ośmiogodzinny dzień pracy, zapewniono legalność związków zawodowych i prawo do strajku. To rząd Moraczewskiego jako pierwszy w historii Polski zapewnił powszechne prawo wyborcze również dla kobiet.

Dwie pieczenie na jednym ogniu

Kolejnym problemem, z jakim musiał uporać się Józef Piłsudski była jego własna przeszłość bojownika Polskiej Partii Socjalistycznej, a następnie twórcy Legionów, które w czasie I wojny światowej walczyły u boku Niemiec i Austro-Węgier.

- Piłsudski był postrzegany na Zachodzie nie tylko jako socjalista, ale również zwolennik państw centralnych, które właśnie przegrały wojnę – podkreślał prof. Wojciech Roszkowski. – Rząd Moraczewskiego był nieuznawany przez zwycięską ententę. Piłsudski musiał dokonać kolejnego wielkiego manewru i uczynił to hamując entuzjazm prawicy. Po pierwsze dopuścił do trochę "kabaretowego" przewrotu w Warszawie na początku stycznia 1919 roku, następnie powołał Ignacego Paderewskiego na premiera. Rząd Paderewskiego został uznany przez ententę.

Światowej sławy pianista od lat wykorzystywał swoją popularność i znajomości do forsowania idei odrodzenia Rzeczpospolitej. Paderewskiego moglibyśmy nazwać – używając dzisiejszej terminologii – największym lobbystą sprawy polskiej. Wirtuoz nie krył przy tym swoich prawicowych sympatii.

Wkrótce, 20 lutego 1919, uchwalono Małą Konstytucję. W rękach Józefa Piłsudskiego skupiona została pełnia władzy państwowe. Prace nad właściwą ustawą zasadniczą musiały poczekać do uporania się ze zmierzającą do Warszawy Armią Czerwoną.

bm

Czytaj także

Józef Piłsudski ogłasza światu wolną Polskę

Ostatnia aktualizacja: 16.11.2023 06:00
"Jako Wódz Naczelny Armii Polskiej pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski" – tymi słowami do szefów mocarstw zwrócił się Józef Piłsudski, notyfikując II Rzeczpospolitą.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ignacy Jan Paderewski. Mąż stanu, który łagodził obyczaje

Ostatnia aktualizacja: 29.06.2024 05:50
- Był jednym z wielkich nie tylko ludzi sztuki, ale i wielkich mężów stanu, którym zawdzięczamy niepodległość - mówił o Paderewskim jego biograf prof. Marian Drozdowski. - Jego koncerty, w Wielkopolsce i w Warszawie, to były wielkie manifestacje polskości.
rozwiń zwiń