Historia

Tu leżą ci, którzy zginęli za Polskę

Ostatnia aktualizacja: 25.08.2012 07:00
Jak przestała istnieć najsłynniejsza nekropolia II Rzeczypospolitej? Dlaczego obrońców Polski nie pochowano na Cmentarzu Łyczakowskim? Kto i kiedy zaprojektował tę wojenną nekropolię i jakie były jej losy po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną?
Audio
  • Historycy prof. Michał Klimecki i dr Mykoła Witwina, dyrektor nekropolii Łyczakowskiej we Lwowie Igor Hawryszkiewicz, konserwator zabytków prof. Janusz Smaza, były konsul RP we Lwowie Piotr Nowogrodzki rozmawiają o historii Cmentarza Obrońców Lwowa. Audycja Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego". (PR, 14.04.1999)
Cmentarz Orląt Lwowskich w 1997 roku
Cmentarz Orląt Lwowskich w 1997 rokuFoto: Wikipedia CC

Cmentarz Orląt Lwowskich – dom ostatecznego spoczynku dla harcerzy i studentów Politechniki i Uniwersytetu Lwowskiego, którzy ramię w ramię bronili Lwowa w czasie wojny 1918 r., jednocześnie jeden z najpiękniejszych cmentarzy wojennych w Europie, z pierwszej połowy lat 20. XX wieku. 25 sierpnia 1971 roku władze radzieckie podjęły decyzję o jego likwidacji.

Przy pomocy m.in. czołgów i maszyn budowlanych władze sowieckie zniszczyły kolumnadę cmentarza, próbowano też zniszczyć wielkie pylony Łuku Chwały, ostrzelano napisy na pylonach, zrównano z ziemią ułożone na półkolistych tarasach groby. Kamienne lwy, które stały przed łukiem triumfalnym, przewieziono na rogatki miasta.

- W katakumbach w 1975 roku umieszczono garaże i zakład kamieniarski – mówił Igor Hawryszkiewicz, dyrektor nekropolii Łyczakowskiej we Lwowie. – To, co się stało z tymi, którzy byli pochowani w tych katakumbach, było przez lata owiane tajemnicą, nikt nie wiedział, gdzie zostali wywiezieni.

W roku 1989 pracownicy polskiej firmy Energopol, budującej elektrownię atomową w mieście Chmielnicki, w ramach swojego wolnego czasu zaczęli porządkować teren zdewastowanego cmentarza. Władze Ukrainy wielokrotnie wstrzymywały prace konserwatorskie na terenie cmentarza. Dopiero w 2005 roku Rada miejska Lwowa zgodziła się na dokończenie ustalonych w porozumieniu polsko-ukraińskim prac na cmentarzu.

W audycji z 1999 r. z cyklu "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego” z Hanną Maria Gizą rozmawiają dr Mykoła Witwina, historyk z Ukraińskiej Akademii Nauk, Igor Hawryszkiewicz, dyrektor nekropolii Łyczakowskiej we Lwowie, Janusz Smaza, konserwator cmentarza, prof. Michał Klimecki z Wojskowego Instytutu Historycznego w Warszawie, inżynier Jan Winglarek, dyrektor odbudowy cmentarza oraz inż. Ireneusz Balcerzak, kierownik odbudowy nekropolii oraz Piotr Nowogrodzki, konsul RP we Lwowie.