We wrześniu 1971 roku Stefan Kudelski przyjechał do Polski po raz pierwszy od czasu swego wyjazdu z kraju w 1939. Udzielił wówczas wywiadu dziennikarzowi Polskiego Radia, Bogusławowi Czajkowskiemu: - Myśmy uciekli na Węgry w 1939 roku, w 1940 pojechaliśmy do Francji, ojciec brał udział w ruchu oporu, ale w 1943 musieliśmy znów się przenieść. Wyjechaliśmy do Szwajcarii.
Zdolności odziedziczone po przodkach
Stefan Kudelski urodził się 27 lutego 1929 roku w Warszawie. Jego dziadek, Jan Tomasz był absolwentem Politechniki Lwowskiej i architektem miejskim Stanisławowa. Ojciec, Tadeusz, uczestnik walk w obronie Lwowa w 1918, pracował w przemyśle chemicznym, a matka była antropologiem. Z kolei ojciec chrzestny Stefana to ostatni przedwojenny prezydent Warszawy, Stefan Starzyński.
Kudelski podjął studia na wydziale fizyki i inżynierii fizycznej na politechnice w Lozannie w 1948 roku. Pierwsze laboratorium zbudował w garażu ojca. To w nim zaczął montować swoje pierwsze urządzenia do nagrywania. W 1951 skonstruował prototyp magnetofonu, za który rok później dostał pierwsza nagrodę w międzynarodowym konkursie dla amatorów nagrywania. Stale udoskonalał swój produkt. Nazwał go ”Nagra”.
Technologiczna rewelacja
W 1957 roku stworzył tranzystorową wersję ”Nagry”. Była to prawdziwa rewolucja w dziedzinie elektroniki. Kudelski skonstruował najmniejszy magnetofon świata. Można go było schować w kieszeni, miał malutki mikrofon. Wynalazkiem Kudelskiego szybko zainteresowała się amerykańska Centralna Agencja Wywiadowcza. Najbardziej jednak zafascynował on dziennikarzy radiowych.
Od tego zaczęła się kariera przemysłowa Stefana Kudelskiego. Nie odstąpił praw do swego patentu, choć propozycje składały mu wielkie koncerny elektroniczne. Sam założył firmę, postawił fabrykę i rozpoczął produkcję.
Światowa kariera
Pytany przez Bogusława Czajkowskiego, jak doszedł do produkcji urządzeń, które wzbudziły powszechny podziw na całym świecie, odpowiedział:
- Początkowo chodził mi po głowie pomysł, by użyć taśmy magnetycznej, którą zobaczyłem w dawnych magnetofonach wojskowych, jako pamięci do sterowania maszyn, obrabiarek. Postanowiłem się tym zająć. Byłem jeszcze studentem. Musiałem w tym celu zaznajomić się z techniką nagrywania. Szukałem patentu na obrabiarki, a skonstruowałem urządzenie do nagrywania. Zrobiłem tak mały aparat, a on tak się spodobał, że rozgłośnie radiowe zaczęły mnie prosić, bym zaczął produkcję.
"Nagrę" lubią radiowcy, filmowcy i amerykańska administracja
Nagra podbiła świat. Używali jej i używają do dziś reporterzy radiowi, korzystają z tych urządzeń dziennikarze telewizyjni i studia filmowe na całym świecie. Kudelski otrzymał za swój magnetofon cztery nagrody amerykańskiej Akademii Filmowej, dwie nagrody przemysłu rozrywkowego Emmy i wiele innych.
- Biały Dom miał takie magnetofony - słyszymy w audycji z cyklu ”Widnokrąg”, nadanej w 1996 roku - Rejestrowały one wszystko, co prezydent mówił, i wszystko, co mówiono prezydentowi. Tyle, że administracja amerykańska kupiła te magnetofony w Japonii. Urzędnicy sądzili, że skoro mają nazwę Nagra, to na pewno są japońskie. A to były produkty pana Stefana Kudelskiego z Lozanny, który, jak prawdziwy Polak, dał polską nazwę swojemu produktowi.
Stefan Kudelski zmarł 26 stycznia br.
Posłuchaj wywiadu, w którym Stefan Kudelski radził komunistycznym władzom PRL, co powinny zrobić, by bardziej otworzyć Polskę na świat.
