Wojna futbolowa, czyli krwawe rozgrywki niepiłkarskie

"W Ameryce Łacińskiej granica między futbolem a polityką jest niezmiernie wąska. Długa jest lista rządów, które upadły lub zostały obalone przez wojsko, ponieważ drużyna narodowa poniosła porażkę". Tak o wojnie futbolowej pisał Ryszard Kapuściński. Tylko, czy w tym konflikcie rzeczywiście chodziło o piłkę nożną?

Wręczanie odznaczeń wojskowych po wojnie z Salwadorem, Honduras

Foto: Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0/GeorgeColindres

Piłkarscy fanatycy

Wszystko zaczęło się 55 lata temu, 15 czerwca 1969 roku. W Tegucigalpie, stolicy Hondurasu odbył się mecz kwalifikacyjny do Mistrzostw Świata w piłce nożnej. Według opisu z "Wojny futbolowej" Kapuścińskiego w przeddzień meczu, drużyna Salwadoru za sprawą kibiców gospodarzy przeżywa w hotelu nieprzespaną noc. Następnego dnia przegrywa 0:1. Rewanż odbywa się tydzień później. Tym razem to drużyna Hondurasu zostaje "gorąco” powitana przez Salwadorczyków. Na stadion jadą wozem pancernym, a mecz przegrywają 0:3. Kibice z Hondurasu zostają pobici, a kilka godzin później granica między państwami zostaje zamknięta.

Telegram Ryszarda Kapuścińskiego nadany w dniu wybuchu wojny 14 lipca 1969 roku: 

TEGUCIGALPA (HONDURAS) PAP 14 LIPCA VIA TROPICAL RADIO RCA DZISIAJ SZÓSTA WIECZOREM ROZPOCZĘŁA SIĘ WOJNA SALWADORU Z HONDURASEM LOTNICTWO SALWADORU ZBOMBARDOWAŁO CZTERY MIASTA HONDURASU STOP JEDNOCZEŚNIE WOJSKA SALWADORU PRZERWAŁY GRANICE HONDURASU USIŁUJĄC WEDRZEĆ SIĘ W GŁĄB KRAJU STOP W ODPOWIEDZI NA ATAK AGRESORA LOTNICTWO HONDURASU ZBOMBARDOWAŁO WAŻNIEJSZE OBIEKTY PRZEMYSŁOWE I STRATEGICZNE SALWADORU A SIŁY LĄDOWE PODJĘŁY DZIAŁANIA OBRONNE

14 lipca 1969 roku armia Salwadoru zaatakowała sąsiada. Wszystko rozpoczęło się jednak dużo wcześniej. Głównym powodem konfliktu byli salwadorscy rolnicy zamieszkujący przygraniczne tereny. Władze Hondurasu chciały zmusić ich do powrotu do kraju. Salwador obawiał się napływu dużej liczby ubogich ludzi, żądających przydziału ziemi. Wymusiłoby to na salwadorskim rządzie konieczność przeprowadzenia reformy rolnej, w tym parcelacji majątków wielkich posiadaczy ziemskich. Obawiano się, że nastroje społeczne doprowadzą do rozwoju ruchu partyzanckiego.

- Tysiące uchodźców z obu krajów, wielu z nich ciężko rannych, przybywa do sąsiedniej Gwatemali – relacjonowano w Polskim Radiu dwa dni po zakończeniu walk. – (…) W ciągu tych 5 dni walk wojna futbolowa przestała być operetkową ciekawostką z krańca świata. Jest jeszcze jedną, rozgrywającą się na tym świecie tragedią.

Posłuchaj

00:59 7 dni w kraju i na świecie futbolowy dramat Relacja w dwa dni po zakończeniu wojny między Hondurasem a Salwadorem (korespondencja radia brytyjskiego),"Futbolowy dramat", fragm. "7 dni w kraju i na świecie". (PR 20.07.1969)

 

Posłuchaj

00:47 7 dni w kraju i na świecie działania wojenne między oboma krajami.mp3 Opis działań wojennych między oboma krajami (korespondencja radia brytyjskiego), "Salwador-Honduras", fragm. "7 dni w kraju i na świecie". (PR 27.07.1969)

 

Wojna stu godzin

Konflikt zwany wojną futbolową trwał do 18 lipca 1969. W walkach mogło zginąć nawet 2 tys. ludzi. O przerwanie wojny apelowała Organizacja Państw Amerykańskich. Napięcie pomiędzy Hondurasem a Salwadorem utrzymywało się jednak aż do 1972 roku.

- Od dwóch lat Salwador i rządząca w nim oligarchia szykowały się do tej wojny - donosił korespondent PAP 27 lipca 1969 roku. - Teraz ignorują decyzję misji mediacyjnej.

Granica między państwami przebiegała w terenach dzikich, co pozwalało na dość swobodne przemieszczanie się ludności między krajami. Rolnicy z przeludnionego Salwadoru chętnie szukali sobie terenów pod uprawę na terytorium sąsiada. W równie biednym Hondurasie nie mogło się to podobać.

Kocioł Ameryki Łacińskiej

Traktat pokojowy kończący formalnie wojnę futbolową, Salwador i Honduras podpisały dopiero 30 października 1980. Nie oznaczało to jednak całkowitego pokoju w tym jakże konfliktowym regionie.

– Trójka kongresmenów ostrzegła, że Salwador może stać się nowym Wietnamem – nadawał jeszcze w lutym 1981 roku korespondent Polskiego Radia. – Tymczasem zagrożona junta szuka wciąż nowych sprzymierzeńców.

Jeszcze w 1987 roku w Gwatemali obradowali prezydenci Kostaryki, Salwadoru, Nikaragui, Hondurasu i Gwatemali. Rozważali oni projekt pokojowego rozwiązania wszelkich konfliktów w Ameryce Środkowej. – Przewodniczący Izby Reprezentantów Kongresu Stanów Zjednoczonych Jim Wright zakomunikował, że został powiadomiony, iż prezydenci pięciu państw środkowoamerykańskich uzgodnili plan doprowadzenia do pokoju w tym regionie przewidujący przerwanie w ciągu 3 miesięcy wszystkich walk – relacjonowano w Polskim Radiu w sierpniu 1987 roku.

Posłuchaj doniesień na temat konfliktów w Ameryce Południowej nadawanych w Jedynce w audycji z cyklu "7 dni w kraju i na świecie".

Posłuchaj

00:38 7 dni w kraju i na świecie - czwarty tydzień wojny domowej .mp3 Czwarty tydzień wojny domowej (korespondencja radia moskiewskiego), "Wieści z Salwadoru", fragm. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 8.02.1981)

Posłuchaj

00:42 7 dni w kraju i na świecie - w gwatemali obradowali prezydenci.mp3 Obrady prezydentów Kostaryki, Salwadoru, Nikaragui, Hondurasu i Gwatemali. Rozważali oni projekt pokojowego rozwiązania konfliktów w Ameryce Środkowej (informacja radia amerykańskiego), "Nadzieja na pokój", fragm. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 9.08.1987)

Posłuchaj

00:41 7 dni w kraju i na świecie pomyślny szczyt.mp3 Ogłoszenie porozumienia na koniec szczytu środkowoamerykańskiego w Hondurasie w sprawie wycofania nikaraguańskich "Contras" (relacja radia brytyjskiego), "Pomyślny szczyt", fragm. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 13.08.1989)

   

mb