12 października 1492 Krzysztof Kolumb dopłynął do archipelagu Bahamów. Jest to oficjalna data odkrycia Ameryki.
Nie od dziś historycy sprzeczają się o to, kto pierwszy odkrył Amerykę i czy sława Krzysztofa Kolumba jest uzasadniona. Przytacza się badania, z których wynika, że Nowy Świat został odkryty około roku 1000 przez wikingów. 10 lat później normandzki żeglarz Thorfinn Karlsefni, chciał już skolonizować Amerykę, ale wyprawa się nie powiodła. Po nim byli następni: João Vaz Corte-Real, Diderick Pinning, Hans Pothorst i Johannes Scolvus. Dlaczego więc odkrycie Ameryki przypisuje się Krzysztofowi Kolumbowi i wciąż uczy o tym w szkołach?
Historią rządzą przypadki
– Przed Kolumbem na pewno inni żeglarze docierali do brzegu kontynentu amerykańskiego i to nie pociągało za sobą wielkich skutków, bo wtedy nie było zapotrzebowania na nowy ląd – wyjaśniał prof. Tazbir spór o właściwe odkrycie Ameryki.
21:07 Ameryka_bez_kolumba.mp3 Co by było gdyby... Krzysztof Kolumb nie odkrył Ameryki? Z historykiem, prof. Januszem Tazbirem dyskutowali Andrzej Sowa i Janusz Osica w audycji z cyklu "Historia na opak". (PR, 14.01.1996)
Na zdjęciu: Mapa podróży Krzysztofa Kolumba, aut. Phirosiberia,
Wikipedia/CreativeCommons (2009)
Posłuchaj dyskusji na temat tego, co stałoby się, gdyby Kolumb nie odkrył Ameryki.
Co takiego miał Krzysztof Kolumb, czego nie mieli żeglarze przed nim?
– Przekonał ich - Izabelę Kastylijską i Ferdynanda Aragońskiego - w ten oto sposób, że obiecywał różne bogactwa, których Hiszpania wtedy ogromnie potrzebowała – tłumaczył profesor Tadeusz Rosłanowski okoliczności wielkiego odkrycia Kolumba.
02:19 Rosłanowski_o Kolumbie.mp3 Dlaczego Kolumb odniósł sukces? Fragm. audycji "Wiek XV - lata 1490-1500" z cyklu "Kronika dwóch tysiącleci", wypowiedź Tadeusza Rosłanowskiego. (PR, 5.05.2000)
Co ciekawe, kiedy Kolumb umierał w 1506 roku nadal myślał, że w 1492 roku dopłynął do Indii. Przypadkowe odkrycie powiększyło świat i zmieniło losy globu.
Powstanie USA 100 lat później?
12 października trzy statki, z "Santa Marią" na czele, dotarły do San Salvadoru, który uznano za wyspę japońską. Kolumb opłynął jeszcze Kubę i Haiti, po czym wrócił w glorii chwały do Barcelony. Dopiero 20 lat po Kolumbie Amerigo Vespuci podróżujący do Ameryki Południowej oficjalnie stwierdził, że lądy zdobyte przez jego poprzednika to nie tereny Azji, a nowego kontynentu. Nazwano go od jego imienia Ameryką. Co stałoby się gdyby Europejczycy nie zetknęli się z krainą Indian?
– Sądzę, że Europa skupiłaby się bardziej na walce z ekspansją turecką – twierdził prof. Janusz Tazbir. – To znaczy na zagarnianiu przez Turcję kolejnych ziem w Europie, przeciwstawiono by się temu. Nie jest rzeczą przypadku, że wszystkie plany krucjat biorą w łeb w momencie odkrycia Ameryki.
Równie dobrze odkryć tych mogli dokonać Chińczycy. Inne nacje mimo podobnych osiągnięć technologicznych i fizycznych możliwości nie wyzwoliły w sobie jednak tak imperialistycznych zapędów jak Europejczycy. Jakie inne skutki odkrycia nowego kontynentu dostrzegał gość Andrzeja Sowy i Janusza Osicy?
– Opóźniłyby się te procesy, które były konsekwencją odkrycia Ameryki – mówił w 1996 roku prof. Tazbir. – Urośnięcie Hiszpanii do rzędu potęg morskich, ale potem i zadławienie się Hiszpanii tymi bogactwami, jakie zyskała w Indiach Zachodnich.
Na zdjęciu: Siuksowie - rdzenni mieszkańcy Ameryki, Biblioteka Kongresu Stanów Zj., aut. Mathew Brady or Levin Handy, Wikipedia/dp (1875)
Otwarcie nowej epoki
Dzięki odkryciu Kolumba Stary Kontynent otrzymał wówczas bardzo potrzebny zastrzyk pieniędzy i dopływ nowych dóbr. Kolonizatorskie działania Europejczyków zniszczyły jednak pierwotną kulturę Indian i zagrabiły sobie tereny do nich należące. Gdyby jednak Ameryka została na dobre odkryta 100 lat później świat mógłby dziś wyglądać zupełnie inaczej.
– Rola Stanów Zjednoczonych byłaby w tej chwili taka, jak jaka była u schyłku XIX wieku – zaznaczał prof. Janusz Tazbir w audycji z cyklu "Historia na opak".
Jedno jest pewne – 520 lat temu dokonała się rzecz przełomowa. Od odkrycia Kolumba świat uległ przebiegunowaniu. Dziś to Amerykanie rządzą światem.
mb
