Adua – plama na honorze Włoch

Przyłączenie się do ekspansji kolonialnej miało być świadectwem dumy narodowej Włochów. Władze starały się zaszczepić ideę misji cywilizacyjnej Włoch w basenie Morza Śródziemnego. Poniesiona klęska była szokiem.

Menelik II, fot. Wikimedia Commons/domena publiczna

1 marca 1896 wojska etiopskie cesarza Menelika II pobiły Włochów w bitwie pod Aduą. Była to pierwsza w historii klęska kolonialnego mocarstwa europejskiego w Afryce. Zawarty w Adis Abebie pokój dał Etiopii pełną niepodległość.

Jednym z głównych celów w polityce zjednoczonych Włoch było zdobycie posiadłości kolonialnych w Afryce. Kolonie miały przyczynić się do ugruntowania pozycji międzynarodowej państwa włoskiego oraz zapewnienia dogodnego rynku zbytu i zaopatrzenia w tanie surowce.

Próby rozszerzenia swoich wpływów w Tunisie, gdzie znajdowała się spora emigracja włoska, zakończyły się niepowodzeniem. Francja okazała się szybsza i bardziej skuteczna. Nadzieje Włosi zaczęli wiązać z Egiptem i Etiopią, gdzie działali włoscy misjonarze.

Afryka Wschodnia zyskała strategiczne znaczenie po otwarciu w 1869 roku kanału Sueskiego. Ekspansję rozpoczęto od położonego nad Morzem Czerwonym portu Assab. Tak powstała włoska kolonia w Erytrei. Dalszy marsz wojsk włoskich został zatrzymany w Etiopii przez wojska cesarza Jana IV.

By opanować te tereny, Włosi musieli uciec się do podstępu. Po śmierci Jana IV w 1889 roku na tronie cesarskim, przy wsparciu Włoch, zasiadł Menelik II. Okazał się wybitnym politykiem. Jego celem było ograniczenie władzy namiestników prowincji, umocnienie władzy monarszej i skonsolidowanie państwa tak, aby było ono zdolne stawić czoła agresji zewnętrznej.

Zdając sobie sprawę, że nie jest w stanie oprzeć się przemocy mocarstw europejskich, porozumiał się z najsłabszym z nich. Na mocy traktatu z maja 1889 roku uznał włoskie panowanie w Erytrei i przyznał przywileje handlowe w Etiopii.

Jednak interpretacja postanowień porozumienia okazała się rozbieżna. W 1890 roku Włochy ogłosiły objęcie protektoratu nad Etiopią. Menelik II dowiedziawszy się o tym, uznał taką interpretację za fałszywą i zapewniwszy sobie wsparcie Francji wypowiedział układ.

Wybuchła wojna. Siły włoskie poniosły szereg porażek, a decydująca bitwa miała miejsce pod Aduą. Klęska była dla Włochów szokiem. Pokój, zawarty w Adis Abebie 26 października 1896, uznawał pełną suwerenność Etiopii.

Adua stała się plamą na honorze Włoch. W późniejszych latach odrodziły się tendencje, by zetrzeć ją nowym podbojem Etiopii. Czy to się udało?

Posłuchaj audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej".

mjm