Traktat Północnoatlantycki - początek NATO

- W latach 40. uważano, że bez gwarancji jedynego państwa posiadającego wtedy broń nuklearną, Europa Zachodnia nie byłaby w stanie przeciwstawić się radzieckiej ekspansji. Ta koncepcja legła u podstaw stworzenia Sojuszu Północnoatlantyckiego – mówił prof. Jerzy Eisler w audycji "Wiek XX - rok 1949. Kronika dwóch tysiącleci".

Flaga NATO

Foto: sashk0/shutterstock

Posłuchaj

08:29 Wiek XX - rok 1949. Kronika dwóch tysiącleci O powstaniu NATO mówił prof. Jerzy Eisler w audycji Andrzeja Sowy "Wiek XX - rok 1949. Kronika dwóch tysiącleci". (PR, 10.11.2000)

04:51 Początki NATO Łukasz Walewski przybliżył historię NATO w audycji Marcina Łukawskiego "Początki NATO/Zapraszamy do Trójki - ranek". (PR, 4.07.2016)

 

24 sierpnia 1949 roku wszedł w życie Traktat Północnoatlantycki, podpisany 4 kwietnia 1949, a tworzący Sojusz Północnoatlantycki NATO.

Podłożem do stworzenia organizacji było stałe zagrożenie ze strony ZSRR oraz powstanie bloku państw komunistycznych, który zagrażał tworzeniu powojennego ładu w Europie. Jednym z przejawów tego zagrożenia była powietrzna blokada Berlina Zachodniego w odpowiedzi na jednoczenie się Niemiec Zachodnich. W 1947 roku prezydent USA Harry Truman wygłosił przed amerykańskim Kongresem przemówienie. Zawarł w nim postulat niesienia przez USA pomocy wszystkim narodom, które zmagają się z ekspansją sił komunistycznych. Nazwana od nazwiska prezydenta doktryna Trumana stała się podstawą polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych na wiele lat oraz podłożem, na którym opierała się działalność NATO.

Sojusz tworzyły państwa, które deklarowały, że będą walczyć o wolność, bezpieczeństwo, wspólne dziedzictwo cywilizacyjne państw członkowskich oparte na zasadach demokracji, indywidualnej wolności i poszanowania prawa. Sygnaturiuszami Traktatu Północnoatlantyckiego było 12 państw m.in. Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Francja, Belgia i Włochy.

- NATO było organizacją, które miało powstrzymywać postępy komunizmu. Trzeba pamiętać, że kilka miesięcy wcześniej została utworzona w Moskwie Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Po 1948 roku proces sowietyzacji państw bloku wschodniego uległ przyśpieszeniu. W 1949 roku zimna wojna wkraczała w najbardziej gorącą fazę - dodał prof. Jerzy Eisler.

Posłuchaj

15:28 Harlan Cleveland o NATO Fragmenty wywiadu Bronisława Piekarskiego z Harlanem Clevelandem - stałym reprezentantem Stanów Zjednoczonych przy NAT, na temat poprzedniej, obecnej i przewidywanej w przyszłości roli Sojuszu. (RWE, 1968)

 

- Podstawa działania sojuszu to współpraca z sprzymierzeńcami celem utworzenia odpowiedniego systemu ochrony w Europie - mówił w audycji Radia Wolna Europa z 1968 roku stały reprezentant Stanów Zjednoczonych przy NATO Harlan Cleveland.

Jakie cele stawiało przed sobą NATO w latach 60.? Posłuchaj wywiadu Radia Wolna Europa.

Kiedy w 1955 roku państwa bloku komunistycznego utworzyły swoją organizację militarną – Układ Warszawski – NATO stało się elementem utrzymywania równowagi na świecie. Poważnym problemem w kontaktach z blokiem wschodnim było przystąpienie RFN do Sojuszu. Jednak współpraca wewnątrz NATO nie zawsze była pozbawiona kłótni.

Jakie państwa i dlaczego wystąpiły z Sojuszu? Posłuchaj audycji "Początki NATO".

Polska stała się jednym z członków organizacji w 1999 roku. NATO weszło w zupełnie nowe czasy po ataku terrorystycznym na World Trade Center w Nowym Jorku w 2001 roku. Wtedy po raz pierwszy wcielono w życie fundamentalną zasadę Sojuszu, zakładającą, że atak na jedno z państw członkowskich jest równoznaczny z atakiem na wszystkie wchodzące w skład wspólnoty.

seb