Matura z historii 2020. Poziom rozszerzony. Arkusz i propozycje odpowiedzi

Przedstawiamy propozycję rozwiązań zadań z arkusza maturalnego z historii na poziomie rozszerzonym. Sprawdź i zweryfikuj swoje odpowiedzi.

zdjęcie ilustracyjne

Foto: PAP/Lech Muszyński

Niewypełniony arkusz dostępny jest na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

Zadanie 1.1

Rozstrzygnięcie: kolonizacja fenicka

Uzasadnienie: Morze Martwe znajduje się nieopodal Fenicji, miejsca wspomniane w tekście odpowiadają obszarom kolonizacji fenickiej. Pojawia się wzmianka o najsłynniejszej fenickiej kolonii, Kartaginie.

Zadanie 1.2

Kartagina była głównym rywalem Rzymu i została zniszczona w trakcie III wojny punickiej (149-146 p.n.e.).

Zadanie 2.

1.Bitwa, do której nawiązuje cytowany fragment wiersza, została stoczona w miejscu oznaczonym na mapie cyfrą 2. - P

2. Na mapie cyframi 1 i 4 zaznaczono miejsca bitew Greków z tym samym przeciwnikiem. - F

3. Jeden z punktów zaznaczonych na mapie cyframi leży na terytorium starożytnej Sparty. - F

Zadanie 3.

Rozstrzygnięcie: Nie

Uzasadnienie: Pierwszy tekst dotyczy dominatu, a drugi pryncypatu. Na dominat wskazuje  tytułowanie cesarza "panem i bogiem" oraz wymóg oddawania boskiej czci. Drugie źródło omawia pryncypat, ponieważ cesarz jest w nim przedstawiony jako mianowany przez senat "pierwszy wśród równych". Cesarz sprawuje absolutną władzę, ale wciąż zachowane są pozory instytucji republikańskich.

Zadanie 4.

Był to skutek podbojów arabskich, w wyniku których muzułmanie podbili Bliski Wschód oraz północną Afrykę.

Zadanie 5.1

Kazimierz Odnowiciel

Zadanie 5.2

Grody Czerwieńskie, Milsko i Łużyce

Zadanie 5.3

B. papieżem Grzegorzem VII.

Zadanie 6.1

1. W zaprezentowanej tablicy genealogicznej został uwzględniony syn Bolesława Krzywoustego. - P

2. Jeden z władców wymienionych w źródle 1. zginął w bitwie pod Legnicą. - F

3. Wystawcą dokumentu zacytowanego w źródle 2. był wnuk Kazimierza Sprawiedliwego. - P

Zadanie 6.2

Rozstrzygnięcie: Tak

Uzasadnienie: W akcie lokacyjnym wspomina się o nadaniu na tym samym prawie co Wrocław. Wspomina się o okresie wolnizny, a dokumencie są jasno ustalone wysokości danin od mieszkańców. Ponadto w tym czasie w Polsce miała miejsce szeroka akcja kolonizacyjna na prawie niemieckim.

Zadanie 7

Nazwa systemu A: Dwupolówka

Nazwa systemu B: Trójpolówka

Wyjaśnienie: Bardziej efektywna była trójpolówka, ponieważ dzięki niej ziemia była użytkowana w znacznie mniejszym stopniu, co przekładało się na większe plony.

Zadanie 8.

Chrzest Litwy – wskazuje na niego scena przedstawiona w lewym dolnym rogu drzeworytu z ludźmi zgromadzonymi wokół chrzcielnicy, których swoim płaszczem ogarnia król.

Zwycięstwo pod Grunwaldem – wskazują na niego zdobyczne chorągwie, które król trzyma w ręce.

Zadanie 9.

Rozstrzygnięcie: Tak

Uzasadnienie: Bogato ubrany papież zasiadający na dostojnym koniu jest przeciwieństwem znajdującego się naprzeciwko ubogiego Jezusa, który wskazuje jak powinien wyglądać prawdziwy Kościół.

Zadanie 10.

Rozstrzygnięcie: Tak

Uzasadnienie: Źródło 1 mówi o konflikcie polsko-szwedzkim o Inflanty, dominację nad Bałtykiem oraz walce Zygmunta III Wazy o szwedzką koronę. W źródle 2 jest przedstawiona bitwa pod Kircholmem, która była jednym ze starć ze Szwedami.

Zadanie 11.

Rozstrzygnięcie: A

Nazwa: Barok

Zadanie 12.1

Rozstrzygnięcie: dokument 2

Uzasadnienie: Pierwszy i trzeci dokument dotyczą rządów Oliviera Cromwella oraz wprowadzenia republiki w Anglii w połowie XVII wieku. Dokument drugi to fragment deklaracji praw z 1689 roku, która regulowała uprawnienia monarchy.

Zadanie 12.2

Oliver Cromwell

Zadanie 13.

Ekspansja terytorialna państwa pruskiego, a zwłaszcza włączenie dwóch obszarów zamieszkanych w większości przez katolików – Śląska oraz polskich ziem podczas zaborów.

Zadanie 14.

Rozstrzygnięcie: Przed

Uzasadnienie: Opisywana scena miała miejsce na pierwszym sejmie rozbiorowym w 1773. Wówczas Tadeusz Rejtan zaprotestował przeciwko ustaleniom zaborców.

Zadanie 15.

Order Virtuti Militari został ustanowiony w trakcie wojny w obronie konstytucji 3 maja. Król Stanisław August Poniatowski utworzył wojskowe odznaczenie dla żołnierzy, którzy wsławili się w bitwie pod Zieleńcami 18 czerwca 1792 roku.

Zadanie 16.

C. między bitwą pod Raszynem a tzw. bitwą narodów pod Lipskiem.

Uzasadnienie: Na mapie można zauważyć dojrzały podział napoleońskiej Europy z Księstwem Warszawskim w granicach po 1809 roku. Ponadto zaznaczony jest przebieg kampanii Napoleona w Rosji w 1812 roku oraz droga odwrotu po poniesionej porażce. Klęska kampanii rosyjskiej była bezpośrednią przyczyną bitwy narodów pod Lipskiem.

Zadanie 17.1

C. 1846

Uzasadnienie: Wskazuje na to postulat zniesienia pańszczyzny oraz wzmianka o Rządzie Narodowym w Krakowie

Zadanie 17.2

1. W cytowanym fragmencie manifestu znalazły się hasła związane z egalitaryzmem. – P

2. Dokument zapowiadał wprowadzenie ładu społecznego opartego o zasadę solidaryzmu. – P

3. Opisana w źródle koncepcja reform agrarnych jest określana mianem kolektywizacji. – F

Zadanie 18.

A. Zwolennik ugody z Rosją i uzyskania dzięki niej autonomii Królestwa Polskiego; dyrektor Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego; spowodował rozwiązanie Towarzystwa Rolniczego; przeciwnik ideologii powstańczych i rewolucyjnych. – Aleksander Wielopolski.

B. Oficer armii rosyjskiej, w powstaniu styczniowym – choć związany z "białymi" – realizował program "czerwonych", dowódca oddziału na Polesiu, generał, dyktator, stracony na stokach warszawskiej cytadeli. – Romuald Traugutt.

C. Generał, uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego. Po upadku powstania na emigracji we Francji związany z Hotelem Lambert. W okresie Wiosny Ludów dowódca rewolucji wiedeńskiej, a później naczelny wódz armii węgierskiej. Pod koniec życia w służbie tureckiej jako Murat Pasza. – Józef Bem.

D. Wychowany w tradycji "Familii", przyjaciel i minister spraw zagranicznych u boku cara Aleksandra I, współtwórca konstytucji Królestwa Polskiego. Podczas powstania listopadowego prezes Rządu Narodowego. Jeden z czołowych działaczy tzw. wielkiej emigracji, konserwatysta – Adam Jerzy Czartoryski.

Zadanie 19.

Karykatura francuska "Przeklęty rok 1871" odnosi się do przegranej wojny francusko-pruskiej, w której Francja została zmuszona do podpisania upokarzającego traktatu  pokojowego, na mocy którego traciła Alzację i Lotaryngię oraz była zmuszona do wypłacenia Prusom olbrzymich kontrybucji wojennych. Dla samej Francji klęska oznaczała niepokoje wewnętrzne (powstanie komuny paryskiej) i skutkowała powstaniem niebezpiecznego i silnego sąsiada (Cesarstwo Niemieckie).

Zadanie 20.

B. 2.

Uzasadnienie: "Robotnik" był organem prasowym Polskiej Partii Socjalistycznej. Fragment tekstu źródłowego to deklaracja PPS, ponieważ w tekście znajduje się odwołanie do reprezentowania przez partię mas pracujących i podane są postulaty związane z polepszeniem warunków życiowych robotników. W odróżnieniu od SDKPiL, PPS w swoim programie zawierała postulat odzyskania przez Polskę niepodległości, co również jest ujęte w przytoczonym tekście.

Zadanie 21.

Nazwa programu: Nowy Ład (New Deal)

Nazwisko prezydenta: Franklin Delano Roosevelt

Zadanie 22.

Nazwa: Napaść ZSRR na Polskę

Uzasadnienie: Plakat przedstawia żołnierza Armii Czerwonej (symbol ZSRR), który morduje białego orła w rogatywce (symbol Polski) i tym samym oswabadza chłopów (Białorusinów i Ukraińców). Plakat uzasadnia w myśl sowieckiej propagandy napaść na Polskę 17 września 1939 roku, której oficjalnym  pretekstem była ochrona ludności białoruskiej i ukraińskiej, prawdziwą przyczyną jednak podpisany przez ZSRR i Niemcy pakt Ribbentrop-Mołotow.

Zadanie 23.

Pierwsze źródło opisuje ciężki los Polaków zesłanych do ZSRR i ulgę wynikającą z opuszczenia Sowietów. Drugie źródło to medal upamiętniający walki o Monte Cassino. Oba źródła łączy fakt, że traktują one o Armii Andersa. Była ona szansą dla niezliczonych Polaków na wyrwanie się z ZSRR, zaś jej żołnierze – 2. Korpusu Polskiego – na swoim szlaku bojowym wsławili się zdobyciem klasztoru Monte Cassino.

Zadanie 24.

Rok: 1944

Wyjaśnienie: "Wydarzenia warszawskie", o których mowa w tekście to Powstanie Warszawskie. Władze radzieckie nie chciały wysłać Armii Czerwonej na pomoc walczącej stolicy, ponieważ zależało im na wykrwawieniu się polskiego podziemia niepodległościowego, co ułatwiłoby przejęcie władzy w Polsce po wojnie przez komunistów.

Zadanie 25.1.

Okładka w dosadny sposób symbolizuje sfałszowanie wyborów w 1947 roku przez komunistów – symbolizują to głosy oddane na PSL zmieniające się po przeliczeniu w głosy oddane na PPR. Publikacja mogła ukazać się tylko w drugim obiegu, ponieważ w PRL obowiązywała cenzura, która nie dopuszczała niewygodnych dla władzy treści do druku.

Zadanie 25.2.

Stanisław Mikołajczyk

Zadanie 26.

Rozstrzygnięcie: Tak

Uzasadnienie: Nowa myśl miała opierać się na założeniach dorobku nauki radzieckiej. Dlatego podstawą do przyswojenia przez robotnika i kołchoźnicę są dzieła Stalina i Bieruta. Nowa kultura ma być budowana przez robotnika i chłopkę, czyli przedstawicieli "ludu" – władza komunistyczna deklarowała się jako władza ludu.

Zadanie 27.1.

Nazwa państwa: Izrael

Uzasadnienie: Na to, że chodzi o Izrael wskazuje m.in. to, że państwo powstało na terytorium Palestyny. Ponadto przytoczona jest postać Dawida Ben Guriona, założyciela i pierwszego premiera Izraela. Powstanie Izraela spotkało się ze sprzeciwem państw arabskich, co doprowadziło w późniejszych latach do licznych wojen izraelsko-arabskich.

Zadanie 27.2

B. między kapitulacją Japonii a utworzeniem NATO.

Zadanie 28.1

B. grudniu 1970 roku.

Uzasadnienie: Fragment dzienników opisuje tzw. Wydarzenia grudniowe, wskazuje na to ustęp od podwyżkach cen (bezpośredniej przyczynie wystąpień robotniczych), skierowaniu wojska przeciwko protestującym, o podpaleniu budynku Komitetu Wojewódzkiego oraz o tym, że wydarzenia doprowadziły do upadku Gomułki.

Zadanie 28.2

Rozstrzygnięcie: B

Nazwisko: Edward Gierek