Jedna z najrzadszych i największych monet na świecie trafiła do Muzeum Historii Polski w Warszawie

W październiku 1621 roku wojska Rzeczypospolitej odniosły pod Chocimiem świetne zwycięstwo nad przeważającymi siłami tureckimi. Najprawdopodobniej właśnie to wydarzenie upamiętnia złota moneta o wadze 50 dukatów, która w ostatnich tygodniach trafiła do kolekcji Muzeum Historii Polski. 

Unikatowa moneta nabyta przez Muzeum Historii Polski

Foto: Muzeum Historii Polski

"Ten numizmatyczny rarytas, wybity w tym samym 1621 roku w Bydgoszczy dla króla Zygmunta III Wazy, to tzw. donatywa, czyli nieprzeznaczony do wykorzystania w obiegu pieniądz o wielkiej wartości wybijany na specjalną okoliczność" -wyjaśnia Muzeum Historii Polski w komunikacie. 

Jedna z zaledwie trzech takich monet

50-dukatówka Zygmunta III Wazy należy do największych i najrzadszych monet w ogóle. Liczy sobie blisko siedem centymetrów średnicy i jest zupełnym unikatem: egzemplarz zakupiony przez MHP był jedynym znajdującym się na rynku. Obok tego znajdującego się w Warszawie, znany jest tylko jeszcze jeden, pochodzący ze skarbu z Ławry Peczerskiej, kijowskiego klasztoru prawosławnego, przechowywany w petersburskim Ermitażu.

"Nowy nabytek Muzeum Historii Polski to nie tylko biały kruk wśród numizmatów. To także jedno z najpiękniejszych i najważniejszych dzieł polskiej sztuki medalierskiej" czytamy w komunikacie.

Autorem stempli, które posłużyły do wybicia monety, był Samuel Ammon uważany za najwybitniejszego z medalierów działających w Rzeczypospolitej w okresie baroku. Zachwycony kunsztem gdańskiego mistrza, Zygmunt III Waza na prywatnej audiencji osobiście obdarował go złotym łańcuchem.

"Wyjątkowa 50-dukatówka to symbol potęgi Rzeczypospolitej w początkach XVII wieku i świadectwo jej prestiżu. Tym bardziej cieszy, że niezwykła moneta, pojawiająca się na rynku kolekcjonerskim od przeszło stu lat, znalazła wreszcie dom na jaki zasługuje" dodaje Muzeum Historii Polski w komunikacie.

Bitwa pod Chocimiem

Moneta powstała jako upamiętnienie bitwy pod Chocimiem. Oblężenie nadgranicznej twierdzy trwało ponad miesiąc i zakończyło się 9 października 1621. Wojska reprezentujące trzy wielkie narody Rzeczpospolitej - Polaków, Litwinów i Rusinów - wspólnie odparły ponad dwukrotnie liczniejsze siły tureckie. Obroną dowodził Jan Karol Chodkiewicz, hetman wielki litewski, który zmarł podczas oblężenia. 

- Wobec pogarszającej się sytuacji aprowizacyjnej, ale także zdrowotnej, bowiem jesienne mołdawskie chłody bardzo mocno dawały się we znaki nieprzywykłym do tego rodzaju klimatu żołnierzom tureckim, sułtan zdecydował się podjąć rokowania pokojowe. Prawdę mówiąc, przyszedł on w samą porę: w obozie polskim nie było już żywności i prochu. Ponoć w tym momencie ocalała tylko jedna beczka prochu – dodawała prof. Jolanta Choińska-Mika na antenie Polskiego Radia. 

Rozmowy prowadzili ze strony polskiej Jakub Sobieski, ojciec późniejszego króla Polski, i Stanisław Żórawiński, kasztelan bełski, a ze strony tureckiej - wielki wezyr Dilaver Pasza. Rzeczpospolita uznała zwierzchność imperium osmańskiego nad Mołdawią i zobowiązała się wycofać wojska. Obie strony deklarowały też uspokojenie pogranicza. Rzeczpospolita miała powstrzymać Kozaków od wypraw łupieżczych na terytorium państwa osmańskiego, Turcja wziąć w ryzy Tatarów gnębiących Kresy. Granicę między państwami wyznaczać miał Dniestr.

Muzeum Historii Polski/mat. prasowe/bm