29 listopada 1223 roku papież Honoriusz III zatwierdził Regułę Zakonu Franciszkanów, napisaną przez św. Franciszka z Asyżu. Obecnie do I Zakonu zaliczane są trzy : Zakon Braci Mniejszych, Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych, Zakon Braci Mniejszych Kapucynów.
Św. Franciszek (ur. 1181 w Asyżu, zm. 3 października 1226 w Porcjiunkuli) był włoskim duchownym katolickim, średniowiecznym mistykiem i stygmatykiem, założycielem zakonu żebraczego.
Jako syn bogatego kupca w młodości prowadził hulaszczy tryb życia. W wieku 23 lat przeżył nawrócenie i rozdał swój majątek ubogim. Po kilku latach rozpoczął życie wędrownego kaznodziei. W swoich przemowach nawoływał do ubóstwa, miłości bliźniego oraz pokuty i skruchy.
Przesłanie Franciszka trafiło na podatny grunt, wkrótce otoczyli go liczni uczniowie i naśladowcy. Opracował on dla nich regułę opartą na własnym życiu wędrownego kaznodziei, który wyzbył się wszelkich dóbr materialnych. Zarówno zakonnikom, jak i klasztorom i samemu zakonowi nie wolno było niczego posiadać. Mnisi mieli żyć z jałmużny lub pracy fizycznej.
Sformułowana przez św. Franciszka w 1223 roku zasada, której mnisi mieli przestrzegać, brzmiała: "Reguła i życie braci mniejszych polega na zachowaniu świętej Ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa przez życie w posłuszeństwie, bez własności i w czystości.”
Działalność zakonu obejmowała: pomoc ubogim, misje, kaznodziejstwo, prowadzenie parafii i sanktuariów oraz aktywność naukową.
W XIII wieku utożsamienie z biedotą było atrakcyjne dla mieszczan, ale nie dla nędzarzy. Pierwsi uczniowie Franciszka, podobnie jak on sam pochodzili z zamożnych rodzin. Jego idee były bliskie rozpowszechnionym w ówczesnym chrześcijaństwie ruchom ubogich.
W pierwszych latach istnienia zakonu Franciszek miał 3 tys. zwolenników, natomiast pół wieku potem już około 200 tys.
Wkrótce po śmierci Franciszka, papież uznał, że testament świętego nie jest obowiązujący. Jeszcze w tym samym stuleciu zezwolił franciszkanom na posiadanie dóbr materialnych, zmieniając w ten sposób regułę zakonną.
W Polsce klasztory franciszkańskie powstały już w XIII wieku, a przesłanie świętego z Asyżu ma po dziś dzień wielką siłę przyciągającą. Jest ono atrakcyjne, nie tylko dla ludzi wybierających życie w zakonie.
