Imperium ZSRR rozpadło się w Puszczy Białowieskiej

”Dobrze pamiętam, iż nagle ogarnęło mnie uczucie lekkości i wolności. Rosja wybierała nową, globalną strategię, odrzucała tradycyjny wizerunek władcy połowy świata, koncepcję zbrojnego konfliktu z zachodnia cywilizacją i rolę policjanta w konfliktach etnicznych” - pisał we wspomnieniach Borys Jelcyn.

Prezydent Rosji Borys Jelcyn (1996 r.). Fot.: Dmitry Sikolov/PAP

19 sierpnia 1991 r. kilku generałów oraz czołowych działaczy Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego podjęło nieudaną próbę obalenia sekretarza generalnego KPZR Michaiła Gorbaczowa. Ich zdaniem przywódca radziecki wprowadzał zmiany, które mogły doprowadzić do rozpadu państwa. Wojsko zajęło kilka strategicznych budynków w Moskwie, jednak parlament pozostał w rękach legalnych władz. Na ulicę wyszły tłumy, na ich czele stanął Borys Jelcyn. Pucz się załamał, a Jelcyn zyskał ogromne poparcie społeczne.
Był wówczas pewien, że kraj wymaga głębokich zmian i transformacji polityczno-systemowej. Ale żeby do tego doprowadzić należało osiągnąć dwa cele: zlikwidować partię komunistyczną i rozwiązać Związek Radziecki w dotychczasowej formule. Oba w niespełna pół roku zrealizował.
- Rozmowy prezydenta Rosji Borysa Jelcyna z prezydentami: Białorusi - Stanisławem Szuszkiewiczem i Ukrainy - Leonidem Krawczukiem toczyły się zakulisowo – komentował prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu ”Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej”, nadanej w grudniu 1997 r. - Układające się strony początkowo nie wiedziały do czego tak naprawdę dążą. Rozumiano, że dotychczasowa formuła jest zbyt wąska, natomiast szukano formuły na tyle szerokiej, by zaspokoić wszelkie aspiracje, a na tyle przy tym skutecznej, aby utrzymać całość organizmu państwowego. Nie myślano w pierwszej chwili o likwidacji Związku sowieckiego.
Michaił Gorbaczow analizując po kilku latach wydarzenia z końca 1991 r., stwierdził, że Jelcyn, Krawczuk i Szuszkiewicz chcieli go politycznie osłabić . - W pewnym sensie była to słuszna myśl, ponieważ Gorbaczow był w tym momencie osobą hamującą reformy i zmiany - stwierdził sowietolog.
Więcej faktów na temat najnowszej historii ZSRR znajdziesz na platformie internetowej ”moje.polskieradio.pl”>>>
- Przywódcy trzech największych republik zadeklarowali utworzenie Wspólnoty Niepodległych Państw , ogłaszając tym samym nekrolog ponad 70-letniego Związku Radzieckiego - donosił ”Głos Ameryki”. - Nowa wspólnota, która będzie mieć siedzibę w Mińsku, zamiast w Moskwie, obejmować będzie: Rosję, Ukrainę i Białoruś.
Prezydenci tych trzech republik podpisali dokument 8 grudnia 1991 r. w Puszczy Białowieskiej. Związek Radziecki jako podmiot prawa międzynarodowego przestał istnieć.
Kiedy przywódcy ustalili utworzenie WNP i podpisali porozumienie, dopracowaniem szczegółów umowy mieli zająć się eksperci. - Natomiast sami prezydenci zasiedli za suto zastawionym stołem – mówił prof. Wieczorkiewicz i przytoczył fragment opisu tego zdarzenia: ”Jelcyn był tak pijany, że spadł z krzesła w chwili, gdy Szuszkiewicz  wprowadził Burbulisa, Kozyriewa i pozostałych. Wszyscy po kolei wchodzili do pokoju i widzieli niezwykłą scenę, jak Szuszkiewicz i Krawczuk przenosili olbrzymie ciało na kanapę. Rosyjska delegacja przyglądała się temu wszystkiemu ze spokojem. Jelcyna zabrano do sąsiedniego pokoju i pozwolono mu spać”.
- Ten opis może jest świadectwem stronniczym, ale pokazuje w jakim napięciu psychicznym podejmowano tę kluczowa dla losów świata decyzję - powiedział historyk. Sam Jelcyn w swoich wspomnieniach napisał: - Porozumienie białowieskie nie było tajnym zamachem stanu, lecz legalną zmianą istniejącego porządku.
Pozostało jedno, zawiadomić Michaiła Gorbaczowa, że pozostał prezydentem państwa, które przestało istnieć. Pozostało wyprosić go z Kremla. Zrobiono to w końcu grudnia 1991 r.
Jak upadło mocarstwo - posłuchaj komentarzy prof. Pawła Wieczorkiewicza.
Zajrzyj na strony serwisu ”Radia Wolności”>>>