Historia

Bertha von Suttner - pierwsza kobieta z Pokojową Nagrodą Nobla

Ostatnia aktualizacja: 21.06.2023 05:20
109 lat temu, 21 czerwca 1914 roku, zmarła w Wiedniu Bertha von Suttner, austriacka pisarka i działaczka pokojowa.
Bertha von Suttner
Bertha von SuttnerFoto: Gallica/Agence Rol/dp

Kobieta przez ponad 20 lat przyjaźniła się z Alfredem Noblem. Co ciekawe, Norweski Komitet Noblowski utrzymuje, że to właśnie jej osobowość pozytywnie wpłynęła na Alfreda Nobla w kwestii stworzenia Pokojowej Nagrody. Faktem jest też i to, że przez krótki czas, w 1876 roku, pracowała nawet jako sekretarka w paryskiej rezydencji Alfreda Nobla. Powróciła jednak później do Wiednia, by poślubić barona Arthura Gundaccara von Suttnera. To także dzięki jego majątkowi mogła prowadzić w Wiedniu pacyfistyczne pismo "Die Waffen nieder", czyli "Precz z orężem". Co ciekawe, nazwę tę periodyk wziął z tytułu jej pierwszej powieści, wydanej w 1889 roku. Polskie wydanie tej powieści pojawiło się kilka lat później, bo w roku 1898. Co istotne, to fakt, że w 1891 roku założyła także Austriackie Towarzystwo Pokoju, pełniła również funkcję wiceprzewodniczącej Międzynarodowego Kongresu Pokoju w Hadze.

Pierwsza Pokojowa Nagroda Nobla została przyznana w 1901 roku francuskiemu ekonomiście i politykowi, którym był Frédéric Passy, organizator pierwszego Światowego Kongresu Pokojowego. Kolejnym laureatem był założyciel Czerwonego Krzyża Henri Jean Dunant. Von Suttner otrzymała nagrodę w 1905 roku jako honorowa przewodnicząca Międzynarodowego Stałego Biura Pokoju.

Rodzima Austria uhonorowała ją wizerunkiem, najpierw na banknocie o nominale 1000 szylingów - to w roku 1966 - i później na monecie 2 euro, po wstąpieniu Austrii do tej strefy monetarnej. Roman Penkała, w portalu o niemieckich biografiach, tak rozpoczyna ciekawy artykuł o niej: "Uważana jest dzisiaj za najsławniejszą pacyfistkę swoich czasów. Położyła podwaliny pod międzynarodowy ruch pokojowy i ruchy społeczne opowiadające się za prawami człowieka i globalną solidarnością. Swoimi wizjami pokojowej i społecznej Europy dalekiej od nacjonalizmu i przemocy strukturalnej oraz krytyką coraz bardziej szerzącego się antysemityzmu przełamała wiele ówczesnych tabu. Propagowana przez nią idea rozbrojenia wydawała się jednak niezrozumiała i nie do przyjęcia dla większości jej współczesnych w Europie i Stanach Zjednoczonych Ameryki".

Opisując jej charakter wskazuje: "Bertha von Suttner prowadziła bardzo wyemancypowany styl życia. Oficjalnie opowiadała się za równouprawnieniem kobiet zarówno w życiu politycznym, jak również w oświacie i działalności zawodowej. Wzajemne zrównanie płci widziała jako podstawowy warunek do podniesienia godności człowieka, a poprzez wychowanie dla pokoju powinny zostać wykorzenione przywileje silniejszych". Penkała zwraca również uwagę na jej działalność po obu stronach Atlantyku, bo także w Stanach Zjednoczonych. Te wydarzenia opisuje: "W trakcie drugiej podróży do Ameryki w 1912 roku wygłosiła odczyty w ponad 50 miastach. Poruszyła w nich temat niebezpiecznej sytuację w Europie i wzywała do powszechnej akcji pokojowej. Dwa miesiące przed rozpoczęciem I wojny światowej i podczas przygotowań do kongresu pokojowego w Wiedniu, który miał się odbyć w sierpniu 1914 roku, Bertha von Suttner zmarła na raka żołądka. Jako członkini austriackiego stowarzyszenia »Die Flamme«, które propagowało kremację zwłok, przyczyniła się do powstania pierwszego niemieckiego krematorium w Gocie, w którym zgodnie z testamentem skremowano jej zwłoki. Urna z jej prochami przechowywana jest w kolumbarium krematorium w Gotha". 

 PAP

Zobacz więcej na temat: HISTORIA Alfred Nobel