Historia

27 lipca

Ostatnia aktualizacja: 27.07.2011 00:00
Niemcy rozpoczęli budowę obozu koncentracyjnego w Majdanku.

1144 - W Łęczycy zmarła Salomea, ostatnia żona Bolesława III Krzywoustego, córka Henryka hrabiego Bergu, hrabstwa położonego w Szwabii. Z małżeństwa z Bolesławem Krzywoustym miała 6 synów i 6 córek. Została pochowana została u boku męża w katedrze w Płocku. Urodziła się po 1101 roku.

1452 - Urodził się Ludovico Sforza, zwany Ludovico il Moro lub Maur, książę Mediolanu, wybitny mecenas sztuk, za jego panowania mediolański dwór stał się najświetniejszym w Europie. Pracowali dla niego architekt Bramante i Leonardo da Vinci, który sportretował jego kochankę Cecylię Gallerani na obrazie "Dama z gronostajem". Zmarł  27 maja 1508 roku.

1597 - Zmarł ksiądz Jakub Wujek, jezuita, profesor i rektor licznych kolegiów jezuickich  w Polsce, a także - tłumacz "Nowego Testamentu" na język polski, wydanego w Krakowie w 1593 roku. Dzieło to, do obecnych czasów jest przykładem pięknej, renesansowej polszczyzny, z którego korzystano jeszcze w 20. wieku. Urodził się w 1541 roku.

1794 - Przewrót termidoriański - upadek władzy jakobinów we Francji,  aresztowanie w Konwencie Maksymiliana Robespierra, przywódcy klubu jakobinów.

1824 - Urodził się Aleksander Dumas syn, francuski pisarz i dramaturg, autor słynnej powieści "Dama Kameliowa", dramatów "Półświatek" i "Cudzoziemka" a także licznych felietonów oraz artykułów prasowych. Zmarł 27 listopada 1895 roku.

1830 - W Paryżu wybuchła rewolucja zwana "Trzema dniami chwały". Król Karol X został zmuszony do abdykacji, obalono władzę Burbonów.

1841 - Zginął w pojedynku Michaił Lermontow, rosyjski poeta romantyczny, autor liryk nasyconych ideami wolnościowymi, poematów opartych na motywach ludowych, powieści psychologicznych - "Bohater naszych czasów", dramatów "Maskarada", "Ludzie i namiętności". Najsłynniejsze jego wiersze to "Żagiel", "I smutek i nuda", "Żegnaj mi, Rosjo nieumyta". Urodził się 15 października 1814 roku. 170 rocznica

1844 - Zmarł John Dalton, angielski fizyk, chemik i meteorolog, twórca nowożytnej atomistycznej teorii materii opublikowanej w rozprawie "A new System of Chemical Philosophy", odkrył prawo ciśnień cząstkowych, prawo stosunków wielokrotnych, opisał wadę wzroku nazywaną później daltonizmem. Na jego cześć jednostkę masy atomowej nazwano Daltonem.    

1856 - Urodził się Wacław Łopuszyński, inżynier komunikacji, konstruktor parowozów. Pracując w Fabryce Lokomotyw w Chrzanowie uruchomił produkcję pierwszego polskiego parowozu towarowego. Zmarł 16 lutego 1929 roku. 155 rocznica

1867 - Urodził się Enrique Granados y Campina, hiszpański kompozytor, pianista, pedagog, współtwórca narodowego stylu w muzyce hiszpańskiej, autor utworów fortepianowych "Goyescas", pieśni, oper. Zmarł 24 marca 1916 roku.

1876 - Urodził się Zygmunt Batowski, historyk sztuki, pedagog, znawca polskiej sztuki epoki baroku i klasycyzmu, autor prac naukowych - "Malarki Stanisława Augusta", "Zbiór graficzny w Uniwersytecie Warszawskim", "Norblin". Zginął rozstrzelany w Powstaniu Warszawskim, 1 września 1944 roku. 135 rocznica

1881 - Urodził się Hans Fischer, niemiecki biochemik, laureat Nagrody Nobla w 1930 roku. Pracował nad syntezą hemoglobiny i bilirubiny, wyjaśnił budowę chlorofilu. Zmarł 31 marca 1945 roku. Zmarł 31 marca 1945 roku. 130 rocznica

1882 - Urodził się Geoffrey de Havilland, jeden z pionierów angielskiego lotnictwa, konstruktor, budowniczy i oblatywacz. Zmarł 21 maja 1965 roku.

1896 - Gulielmo Marconi przeprowadził w Londynie pierwszą publiczną próbę radia. 115 rocznica

1904 - Urodził się Oskar Lange, działacz społeczny i ekonomista, jeden z niewielu polskich ekonomistów cenionych na Zachodzie. Stworzył na gruncie polskim podstawy cybernetyki ekonomicznej, rozwinął ekonometrię - jego prace z dziedziny cybernetyki i ekonometrii tłumaczone były na wiele języków. Zajmował się zasadami programowania. Autor prac: "Wstęp do ekonometrii", "Ekonomia polityczna", "Wstęp do cybernetyki ekonomicznej". Zmarł 2 października 1965 roku.

1906 - Urodził się Jerzy Giedroyc, wydawca, publicysta i współtwórca czasopisma "Kultura", wydawanego przez Instytut Literacki w Maison Lafitte koło Paryża, gdzie Giedroyc mieszkał od 1947 roku. Twórca jednej z najbardziej zasłużonych polskich instytucji kulturalnych i wydawniczych na emigracji - Instytutu Literackiego, który stworzył z Józefem Czapskim, Gustawem Herlingiem-Grudzińskim oraz Zofią i Zygmuntem Hertzami. Autor wspomnień "Autobiografia na cztery ręce". Zmarł 15 września 2000 roku. 105 rocznica

1909 - Zmarł Kajetan Abgarowicz, dziennikarz, powieściopisarz i nowelista pochodzenia ormiańskiego, współpracownik prasy lwowskiej, krakowskiej i warszawskiej. W twórczości koncentrował się na tematyce życia szlachty podolskiej, przyczynił się do popularyzacji kultury huculskiej w Polsce, autor powieści "Klub nietoperzy", "Polubowna ugoda", zbioru opowiadań "Z wiejskiego dworu".

1915 - Urodził się Mario del Monaco, włoski śpiewak operowy, tenor, uważany za jednego z najwybitniejszych artystów operowych 20. wieku. Specjalizował się w repertuarze włoskim. W 1950 roku po raz pierwszy zagrał Otella w operze G. Verdiego pod tym samym tytułem, stał się on jego legendarną rolą, zagrał ją co najmniej 218 razy i został pochowany w kostiumie tego bohatera. Zmarł 16 października 1982 roku.

1917 - Zmarł Emil Theodor Kocher, szwajcarski chirurg. Zajmował się badaniami nad tarczycą i usuwaniem wola, laureat Nagrody Nobla w 1909 roku za badania fizjologii i patologii gruczołu tarczowego oraz za osiągnięcia w chirurgii tarczycy. Urodził się 25 sierpnia 1841 roku.

1922 - Kanadyjski lekarz Frederick Grant Banting i jego asystent Charles Best odkryli insulinę, najważniejszy hormon trzustki. Naukowcy z  Uniwersytetu w Toronto wyodrębnili insulinę eksperymentując na psie, któremu usunięto trzustkę. W 1923 roku za to odkrycie Banting otrzymał Nagrodę Nobla, a wraz z nim jego zwierzchnik - John Macleod, pominięto natomiast Besta. W akcie solidarności Banting podzielił się premią finansową z Bestem.

1924 - Zmarł Ferruccio Busoni, pianista i kompozytor pochodzenia włosko-niemieckiego, uważany za jednego z najwybitniejszych  wirtuozów swej epoki, autor fortepianowych aranżacji muzyki Bacha. Busoni propagował neoklasycyzm w muzyce. W roku 1907 napisał "Zarys nowej estetyki muzyki" przepowiadając muzykę przyszłości, w której możliwe będą podziały oktawy inne niż na tradycyjne 12 półtonów, a także wykorzystanie instrumentów elektrycznych. Urodził się 1 kwietnia 1866 roku.

1933 - Urodził się Stanisław Jędryka, reżyser filmowy i scenarzysta. Zasłynął z filmów i seriali młodzieżowych z lat 70. i 80.: "Wakacje z duchami" i "Podróż za jeden uśmiech", które przeszły do klasyki filmu polskiego, nakręcił też obrazy - "Stawiam na Tolka Banana", "Szaleństwo Majki Skowron", "Życie jak film", "Zielone lata".

1936 - Urodził się Maris Rudolf Eduardowicz Liepa, tancerz łotewski, solista baletu Moskiewskiego Teatru Wielkiego. Zmarł 26 marca 1989 roku. 75 rocznica

1939 - Zmarł Stanisław Baczyński, ojciec Krzysztofa, historyk literatury,  krytyk literacki i publicysta, autor szkiców "Sztuka walcząca, rozprawy o poezji ekspresjonistycznej", "Syty Paraklet i głodny Prometeusz". Kierował akcją plebiscytową na Śląsku Cieszyńskim i Orawie. Urodził się 5 maja 1890 roku.

1940 - Hitler zatwierdził plany inwazji na Wielką Brytanię.

1941 - W południowo-wschodniej części Lublina, w Majdanku Niemcy rozpoczęli budowę obozu koncentracyjnego. Był to drugi co do wielkości, po Oświęcimiu, obóz nazistowski w Europie. Pierwszymi więźniami byli jeńcy radzieccy, od wiosny 1942 roku obóz stał się ośrodkiem zagłady Żydów. Według najnowszych badań w obozie zamordowano 78000 osób, z czego 59000 Żydów. 70 rocznica

1944 - Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i rząd ZSRR podpisały porozumienie o polsko-radzieckiej granicy państwowej.

1944 - I Armia Wojska Polskiego została włączona do 1. Frontu Białoruskiego.

1946 - W Paryżu zmarła Gertruda Stein, amerykańska pisarka, autorka prac teoretyczno-literackich. Rozwijała eksperymentalne teorie narracji i stylu, które realizowała w swoich powieściach i nowelach: "Autobiografia Alicji Toklas", "Tender Buttons". Mieszkała w Paryżu, gdzie prowadziła salon artystyczny, wokół którego skupionych było wielu przedstawicieli awangardy malarskiej i literackiej, między innymi Picasso, Matisse, Braque oraz Joyce. Urodziła się 3 lutego 1874 roku.  65 rocznica

1947 - Wincenty Pstrowski ogłosił list otwarty do górników, w którym wzywał do "współzawodnictwa pracy i przekraczania norm".       

1949 - Oblot pierwszego samolotu komunikacyjnego z napędem odrzutowym De Havilland Comet.

1953 - W Panmundżonie podpisano rozejm kończący wojny koreańskie. Utworzono strefę zdemilitaryzowaną, powołano Międzynarodową Komisję Sojuszniczą, nadzorującą zawieszenie broni.

1960 - Zmarł Tadeusz Grabowski, historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Poznańskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Zajmował się badaniami literatury francuskiej i włoskiej, historią literatury polskiego oświecenia i romantyzmu, był pionierem badań nad dziejami polskiej krytyki literackiej; autor licznych prac naukowych w tym: "Studia nad wiekiem osiemnastym", "Michał Grabowski, jego pisma krytyczne i pojęcia polityczne", "Historia literatury polskiej".  

1965 - W USA weszła w życie ustawa nakazująca od 1 stycznia 1966 roku umieszczanie na opakowaniach papierosów ostrzeżeń o szkodliwości palenia tytoniu. 

1966 - Zmarł Kazimierz Bagiński, działacz ruchu ludowego, bliski współpracownik Wincentego Witosa, współorganizator Polskiego Stronnictwa Ludowego "Wyzwolenie", od 1944 roku zastępca prezesa Rady Jedności Narodowej. Sądzony w Moskwie w 1945 roku w "Procesie Szesnastu", po odbyciu kary, w Polsce ponownie trafił do więzienia. Po amnestii potajemnie wyjechał z kraju w 1947 roku i osiadł w Stanach Zjednoczonych. Urodził się 15 marca 1890 roku. 45 rocznica

1980 - Zmarł Reza Pahlavi szach Iranu w latach 1941-1979. Przeprowadził tzw. „białą rewolucję”, doprowadził do wzrostu gospodarczego kraju i reformy rolnej, sprawował w kraju twardą dyktaturę, wspierając się głównie tajną policją, prowadził politykę proamerykańską. Odsunięty od władzy w wyniku irańskiej rewolucji islamskiej, od 1979 roku na emigracji.  

1981 - Premiera filmu Andrzeja Wajdy "Człowiek z żelaza". 30 rocznica

1981 - Zmarł William Wyler, amerykański reżyser filmowy pochodzenia niemieckiego, laureat trzech Oscarów. Współpracował z gwiazdami kina: Humphreyem Bogartem, Henrym Fondą, Kirkiem Douglasem, Audrey Hepburn. Wyreżyserował: "Najlepsze lata naszego życia", "Ben Hur", "Rzymskie wakacje", "Zabawna dziewczyna", "Prawo gwałtu", "Biały kamień", "Kolekcjoner". Urodził się 1 lipca 1902 roku. 30 rocznica

1984 - Zmarł James Mason, angielski aktor teatralny i filmowy, reżyser, scenarzysta i producent. Najważniejsze w role zagrał w filmach: "Lolita", "Zjadacz dyń", "Georgy Girl", "Mayerling", "Żółtobrody", "Niebiosa mogą zaczekać" i "Werdykt". Za rolę w filmie "Narodziny gwiazdy" został nagrodzony Złotym Globem w 1955 roku. Urodził się 15 maja 1909 roku.

1993 - Gruzja i Abchazja podpisały w Soczi układ o zawieszeniu broni.

1993 - Stany Zjednoczone i Ukraina podpisały układ o współpracy wojskowej.

1995 - Zmarł Jerzy Mrzygłód, dziennikarz radiowy i telewizyjny, sprawozdawca sportowy. Był pracownikiem "Gazety Krakowskiej", "Przeglądu Sportowego", "Sportu", a od 1976 roku - Redakcji Sportowej Telewizji Polskiej. Urodził się 25 sierpnia 1929 roku.

2000 - Zmarła Thea Porter, angielska malarka i projektantka mody, która wprowadziła elementy wschodnie do mody hipisowskiej, jedna z najbardziej modnych projektantek w latach 60. i 70.        

2000 - Zmarł Kazimierz Świeżyński, genetyk, profesor SGGW, specjalista w dziedzinie genetyki i uprawy roślin, inicjator powołania w Młochowie w 1966 roku Oddziału Naukowo-Badawczego Instytutu Ziemniaka.  

2003 - Zmarł Bob Hope, amerykański aktor filmowy, komik i piosenkarz. Wystąpił w ponad 75 filmach, między innymi "Wielka transmisja" i "Droga do Singapuru". Laureat wielu nagród filmowych, w tym Oscara, którego otrzymał dwa razy za zasługi dla kina. Urodził się 29 maja 1903 roku.     

2008 - Zmarł Jusuf Szahin, egipski reżyser, najbardziej uznany w świecie przedstawiciel egipskiej kinematografii. Wyreżyserował ponad 25 filmów, z których najgłośniejszym stał się "Dworzec Główny", oddający polityczny zamęt w Egipcie końca lat 50. Wiele filmów poświęcił rodzinnej Aleksandrii, tworząc serię filmów autobiograficznych.