Historia

11 października

Ostatnia aktualizacja: 11.10.2011 00:00
Zmarł gen. Kazimierz Pułaski.

1779 - Kazimierz Pułaski, jeden z najwybitniejszych dowódców konfederacji barskiej, generał amerykański, bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, zginął w bitwie pod Savannah. Rocznica jego śmierci jest obchodzona tego dnia w Stanach Zjednoczonych od 1933 roku jako "Pulaski Day". (ur. 1745) 

Pozostałe wydarzenia:

1531 - Zmarł Huldrych Zwingli, szwajcarski kaznodzieja i teolog, jeden z głównych twórców i przedstawicieli reformacji w Szwajcarii. W 1523 roku wystąpił z Kościoła i rozpoczął organizację wspólnoty protestanckiej. Swoje poglądy przedstawił w pracy "O prawdziwej i fałszywej religii". (ur. 01.01.1484) 480. rocznica

1705 - Zmarł Guillame Amontons, francuski fizyk, badacz właściwości gazów i tarcia - sformułował prawo tarcia, zaprojektował termometr gazowy, odkrył proporcjonalność ciśnienia powietrza do temperatury, a także wprowadził pojęcie temperatury zera bezwzględnego. (ur. 31.08.1663)

1830 - W Warszawie odbył się pożegnalny koncert Fryderyka Chopina, który opuścił Polskę na zawsze, a w 1831 roku na stałe osiadł w Paryżu.  

1830 - W Warszawie przed Pałacem Staszica odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika dłuta duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorwaldsena. 

1880 - W Poznaniu założono Towarzystwa Czytelni Ludowych. 

1882 - Urodził się Manfred Kridl, historyk literatury, profesor uniwersytetu w Wilnie i Brukseli oraz Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku. Napisał między innymi prace - "Mickiewicz i Lamennais. Studium porównawcze" i "Literatura polska w XIX wieku". (zm. 04.02.1957) 

1884 - Urodził się Friedrich Bergius, niemiecki fizyk polskiego pochodzenia. Opracował metody otrzymywania fenolu, glikolu i benzyny syntetycznej. W 1931 roku otrzymał nagrodę Nobla. (zm. 30.03.1949)

1885 - Urodził się Francois Mauriac, francuski pisarz katolicki, członek Akademii Francuskiej. Zasłynął jako autor prozy psychologicznej, pisał o konfliktach między ludzką namiętnością a etyką i wiarą, między innymi w powieściach "Pustynia miłości", "Kłębowisko żmij", "Faryzeuszka". W 1952 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. (zm. 01.09.1970)  

1889 - Zmarł Joule James Prescott, brytyjski fizyk, badacz zjawisk termodynamicznych i elektromagnetycznych (prawo Joule'a-Lenza, zjawisko Joule'a-Thomsona), sformułował zasadę zachowania energii uwzględniającą zjawiska cieplne i elektryczne, wyznaczył mechaniczny równoważnik ciepła, na jego cześć jednostkę pracy, energii i ciepła nazwano dżulem. (ur. 1818)

1894 - W Wiedniu w wyniku połączenia polonijnych organizacji "Zgoda" i "Lutnia" utworzono Związek Polaków w Austrii "Strzecha".  

1896 - Zmarł Anton Bruckner, austriacki kompozytor i organista, autor muzyki symfonicznej i religijnej, między innymi: "Requiem", "Te Deum", "Psalm 150", pod wpływem twórczości Wagnera i Beethovena skomponował cykl 9 klasycznych symfonii, przedstawiciel klasycznego romantyzmu. (ur. 04.09.1824) 115. rocznica

1900 - Urodził się Tadeusz Bocheński, lektor, pierwszy spiker Polskiego Radia od 1926 roku, autor wspomnień "Znam tylko Twoje listy". (zm. 1968) 

1905 - Urodziła się Jadwiga Chojnacka, właściwe nazwisko Jadwiga Lindea, ktorka, reżyser teatralny, przeszła do historii polskiego teatru w tytułowej roli "Celestyny" Francisco de Rejasa, grała między innymi w sztukach: Zapolskiej - "Moralność pani Dulskiej", "Wassa Żelaznowa" Gorkiego, w filmach: "Czerwone i złote", "Ostatni etap", "Piątka z ulicy Barskiej", "Smarkula", w telewizyjnym serialu "Chłopi" oraz w radiowym słuchowisku "Matysiakowie". (zm. 23.12.1992)   

1911 - Urodził się Michał Borwicz, pisarz, historyk, socjolog, autor powieści "Miłość i rasa", zbioru poezji "Ze śmiercią na ty", wspomnień "Spod szubienicy w teren", pisał w języku polskim, francuskim i jidysz, od 1947 roku przebywał we Francji. (zm. 31.08.1987) 100. rocznica

1913 - Urodził się Zbyszko Bednorz, historyk literatury, poeta, prozaik śląski, profesor honorowy Uniwersytetu Opolskiego, publicysta: "Tygodnika Powszechnego", "Gościa Niedzielnego", "Tygodnika Warszawskiego", autor powieści "Dzieci i bagaże", "Z Janem", szkiców "Śląsk wierny ojczyźnie". (zm. 28.11.2010)

1916 - Urodził się Julian Kawalec, pisarz, autor powieści ukazujących przemiany psychologiczne i moralne mieszkańców polskich wsi, jak "Tańczący jastrząb" czy "Ziemi przypisany". 95. rocznica  

1918 - Urodził się Jerome Robbins, jeden z najsłynniejszych reżyserów i choreografów musicali wystawianych na scenach teatrów. Za aranżację scen tanecznych w filmie "West Side Story" został uhonorowany w 1961 roku statuetką Oscara. (zm. 1998)

1919 - W Wilnie wznowił działalności Uniwersytet imienia Stefana Batorego.

1930 - Zmarł Emil Godlewski, fizjolog roślin, członek Polskiej Akademii Umiejętności, jeden z założycieli studium rolnego na Uniwersytecie Jagiellońskim. (ur. 1847)

1939 - W Warszawie ukazał się pierwszy numer "Nowego Kuriera Warszawskiego". 

1943 - W obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau zginęli: dowódca 6 Pułku Strzelców Podhalańskich w 1939 roku, szef sztabu Komendy Obszaru Lwów ZWZ-AK podpułkownik Mieczysław Dobrzański oraz Kazimierz Stamirowski, adiutant Naczelnego Wodza, wiceminister spraw wewnętrznych, prezes Polskiego Związku Zachodniego.

1957 - Został uruchomiony radioteleskop w Jodrell Bank Observatory w Cheshire przy University of Manchester, zaprojektowany przez sir Bernarda Lovella.

1958 - Huta Warszawa rozpoczęła produkcję.

1960 - Urodził się Andrzej Malina, zapaśnik stylu klasycznego, trener, mistrz świata z Budapesztu w 1986 roku, jako pierwszy przedstawiciel swojej dyscypliny wygrał plebiscyt "Przeglądu Sportowego" na najlepszego polskiego sportowca. (ur. 11.10.1960)

1961 - Zmarł Chico Marx, jeden z czterech braci komików, którzy grali w filmach w latach 30. XX wieku. Wystąpił w "Kaczej zupie", "Nocy w operze" i "Panice w hotelu". (ur. 22.03.1887) 50. rocznica 

1962 - Jan XXIII otworzył Sobór Watykański II - ostatni, jak dotąd, sobór w Kościele katolickim. Sobór zapoczątkował reformę Kościoła katolickiego poprzez otwarcie go na dialog z innymi wyznaniami i ogólne zarysowanie reformy liturgii. Został zakończony 8 grudnia 1965 roku przez papieża Pawła VI.

1963 - Zmarła Edith Piaf, właściwe nazwisko Edith Giovanni Gassion, francuska piosenkarka i aktorka, jedna z najwybitniejszych pieśniarek świata, debiutowała jako piosenkarka uliczna, od 1933 roku występowała w paryskich kabaretach pod pseudonimem "Piaf", jej najbardziej znane piosenki to "Milord" "Padam… Padam" i "Non, je ne regrette rien". (ur. 15.12.1915)

1963 - Zmarł Jean Cocteau, francuski dramaturg, malarz, grafik, zwolennik paradoksu, dowcipu i ironii w twórczości literackiej oraz artystycznej, reżyser filmów: "Piękny i bestia", "Testament Orfeusza", autor tragedii "Orfeusz", "Orzeł dwugłowy", członek Akademii Francuskiej. (ur. 05.07.1889)

1967 - Zmarła Halina Poświatowska, poetka, nazwana "poetką egzystencjalnego bólu istnienia", dająca świadectwo dramatycznych zmagań ze świadomością choroby i śmierci. Wydała zbiory: "Dzień dzisiejszy", "Trzeba iść", "Oda do rąk", oraz autobiografię "Opowieść dla przyjaciela". (ur. 1935)

1969 - W Kanadzie zmarł Kazimierz Sosnkowski, generał, legionista, komendant Związku Walki Zbrojnej. Od 8 lipca 1943 roku  do 30 września 1944 roku naczelny wódz Polskich Sił Zbrojnych. (ur. 19.11.1885)  

1970 - Anna Dymna zadebiutowała rolą Isi i Chochoła w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Lidii Zamkow na deskach Teatru imienia Juliusza Słowackiego w Krakowie. 

1986 - Zmarł Andrzej Szalawski, aktor teatralny, występował między innymi w sztukach - "Widok z mostu", "Matka Courage", i filmowy: "Krzyżacy", "Ziemia obiecana", "Sprawa Gorgonowej", "Wilcze echa". (ur. 04.12.1911) 25. rocznica

1991 - Zmarła Janina Romanówna, aktorka, pedagog. Przed wojną występowała w teatrach lwowskich i warszawskich, najdłużej w Teatrze Polskim, w którym od 1926 roku, z małymi przerwami, grała do końca kariery zawodowej. Wystapiła między innymi w filmach: "Lalka", "Małżeństwo z rozsądku", "Mocny człowiek". (ur. 09.10.1904) 20. rocznica

1992 - Zmarł Stanisław Wyszomirski, krytyk filmowy, dziennikarz, przez ponad 20 lat związany z "Expressem Wieczornym", sprawozdawca z filmowych festiwali w Wenecji. (ur. 1938)

1996 - Zmarł William Vickrey, kanadyjski ekonomista, laureat nagrody Nobla z 1996 roku za badania sytuacji ekonomicznych, których uczestnicy dysponują informacjami asymetrycznymi. (ur. 21.06.1914) 15. rocznica

1996 - Zmarł Stanisław Tołpa, botanik, profesor Akademii Rolniczej we Wrocławiu, członek Polskiej Akademii Nauk, całą karierę naukową poświęcił torfowi, opracował klasyfikację torfów europejskich, wykrył związki chemiczne o szczególnej aktywności biologicznej, na podstawie jego badań w latach 60. powstał preparat torfowy Tołpy, mający w założeniu stać się lekiem przeciwnowotworowym, działanie przeciwnowotworowe preparatu nigdy nie zostało potwierdzone. (ur. 03.11.1901) 15. rocznica

1998 - Jan Paweł II kanonizował Edytę Stein, niemiecką Żydówkę, która przeszła na katolicyzm, została karmelitanką i zginęła w komorze gazowej w Auschwitz. 

2001 - Zmarł Krzysztof Chamiec, aktor teatralny i filmowy. Od 1967 roku był związany z teatrami Warszawy: Klasycznym, Ateneum, Narodowym, Polskim, Na Woli, Teatrem Studio. Zagrał ponad 50 ról teatralnych, tyle samo filmowych, ponad 60 ról w Teatrze Telewizji. Jego najwybitniejsze kreacje teatralne to między innymi: Zbigniew w "Mazepie" Słowackiego, Kossakowski w "Horsztyńskim" Słowackiego, Dulski w "Moralności pani Dulskiej" Zapolskiej, car Mikołaj I w "Maskaradzie" Iwaszkiewicza. Występował również w filmie: "Pierwszy dzień wolności", "Kamienne tablice", Gwiezdny pył". (ur. 1930) 10. rocznica

Czytaj także

10 października

Ostatnia aktualizacja: 10.10.2011 00:00
Bitwa pod Maciejowicami
rozwiń zwiń