Historia

15 listopada

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2011 00:00
Urodził się Bronisław Duch, legionista, żołnierz

1896 - Urodził się Bolesław Bronisław Duch, generał dywizji, legionista, uczestnik walk Legionów Polskich i wojny polsko-radzieckiej, uczestnik kampanii wrześniowej - dowódca 39 Dywizji Piechoty Rezerwowej, w czasie wojny - na Zachodzie, gdzie dowodził między innymi 3. Dywizją Strzelców Karpackich. Po wojnie pozostał w Londynie. Zmarł 9 października 1980 roku. 115. rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1280 - Zmarł św. Albert Wielki, niemiecki filozof, teolog i przyrodnik, doktor Kościoła, jako jeden z pierwszych w Europie dostrzegł znaczenie grecko-arabskiej myśli filozoficznej dla chrześcijaństwa, głosił też odrębność metody teologii od metody nauk przyrodniczych oraz inny charakter prawd wiary i prawd naukowych. Nauczyciel św. Tomasza z Akwinu.        

1315 - Armia trzech wolnych kantonów szwajcarskich pokonała w bitwie w wąwozie Mongarten armię habsburską dowodzoną przez Leopolda Habsburga. 

1630 - Zmarł Johannes Kepler, niemiecki astronom i matematyk, propagator teorii Kopernika. Sformułował trzy prawa rządzące ruchami planet, tak zwane Prawa Keplera. Urodził się 27 grudnia 1571 roku.

1787 - Zmarł Christoph Willibald Gluck, niemiecki kompozytor, kapelmistrz opery cesarskiej w Wiedniu, autor baletu "Don Juan", oper: "Orfeusz i Eurydyka", "Ifigenia w Taurydzie" oraz "Alcesta". Urodził się 2 lipca 1714 roku.

1820 - W Warszawie została otwarta Szkoła Aplikacyjna, wyższa uczelnia wojskowa w czasach Królestwa Polskiego. Komendantem był Józef Sowiński. Szkoła kształciła oficerów kwatermistrzostwa, inżynierii oraz artylerii, piechoty i jazdy. Mieściła się w gmachu Collegium Nobilium, ukończyło ją 100 absolwentów. 

1852 - Urodził się Hugo Zapałowicz, przyrodnik i podróżnik, badacz Karpat i gór środkowej Argentyny, prekursor turystyki babiogórskiej, budowniczy polskiego schroniska pod Babią Górą w 1906 roku. (zm. 1917)

1862 - Urodził się Gerhart Hauptmann, niemiecki pisarz, przedstawiciel nurtu naturalistycznego, autor powieści "Futro bobrowe", "Tkacze", "Szczury", "Przed wschodem słońca", laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1912 roku. Zmarł 6 czerwca 1946 roku.

1869 - Urodził się Wasilij Bartold, rosyjski antropolog, orientalista i historyk, profesor uniwersytetu w Petersburgu, członek Petersburskiej Akademii Nauk. Napisał ponad 400 prac naukowych, między innymi: "Turkiestan w epochu mongolskiego naszestwija", "Isłam", "Istorija Turkiestana". Zmarł  19 sierpnia 1930 roku.

1872 - Urodził się Kazimierz Porębski, wiceadmirał, pierwszy dowódca Polskiej Marynarki Wojennej po I wojnie światowej, autor programu rozbudowy floty wojennej, organizator Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej i lotnictwa morskiego, współzałożyciel Yacht Klubu Polskiego. Zmarł 20 stycznia 1933 roku.

1874 - Urodził się Krogh Schack August Steenberg, duński fizjolog, prowadził badania nad krążeniem krwi. Odkrył zależność produkcji energii od ilości pochłanianego przez organizm tlenu, wynalazł tak zwany Spirometr Krogha, aparat do mierzenia ilości pochłanianego w płucach tlenu. Laureat nagrody Nobla w dziedzinie medycyny w 1920 roku za odkrycie regulacyjnego mechanizmu naczyń włosowatych . Zmarł 13 września 1949 roku.

1876 - Urodził się Stanisław Kutrzeba, historyk prawa, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Legionista, uczestnik walk o niepodległość Polski, wydawca źródeł dawnego prawa polskiego: "Historia ustroju Polski w zarysie", "Historia źródeł dawnego prawa polskiego", "Sejm walny dawnej Rzeczypospolitej Polskiej". Zmarł 7 stycznia 1946 roku. 135. rocznica

1891 - Urodził się Erwin Rommel, niemiecki feldmarszałek; w czasie II wojny światowej - dowódca Afrikakorps w latach 1941-1943, dowodził też w płn. Włoszech i we Francji w latach 1943-1944. Dzięki znakomitym posunięciom i taktyce szybkiego przemieszczania wojsk stał się legendą wśród żołnierzy niemieckich i wśród aliantów, ze względu na przebiegłość nazwany "Lisem Pustyni". Sympatyk organizatorów spisku na życie Hitlera, po wykryciu którego prawdopodobnie został zamordowany na zlecenie wodza przez niemieckie służby. Zmarł 14 października 1944 roku. 120. rocznica

1895 - Urodził się Antoni Słonimski, pisarz i poeta, współzałożyciel grupy poetyckiej "Skamander", autor poematów "Czarna wiosna", "Popiół i wiatr", zbiorów: "Okno bez krat", "Alarm", "Wiek klęski" oraz powieści, komedii satyrycznych i felietonów. Zmarł 4 lipca 1976 roku.  

 

1901 - Urodził się Stanisław Szpinalski, pianista i pedagog, laureat I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w 1927 roku - II nagroda. Po wojnie pełnił obowiązki rektora Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, brał udział w pracach jury powojennych Konkursów Chopinowskich. Zmarł 12 czerwca 1957 roku w Paryżu. 110. rocznica

1907 - Urodził się Edward Marczewski, matematyk, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, zajmował się topologią, teorią miary, teorią mnogości, algebrą, twórca wrocławskiej szkoły algebraicznej. Zmarł 17 października 1976 roku.

1909 - Urodził się Wiesław Stanisławski, taternik, zdobywca wielu trudnych ścian tatrzańskich, autor wspomnień z wycieczek "Zrobiliśmy Małą Śnieżną", "Nowa skala trudności najtrudniejszych dróg tatrzańskich" i "Taternictwo Polskie". Zginął podczas wspinaczki na turnię Kościołek w Dolinie Batyżowieckiej, 4 sierpnia 1933 roku. 

1910 - Zmarł Stanisław Kostanecki, jeden z najwybitniejszych polskich chemików-organików, twórca chemii flawonów. Autor około 200 prac naukowych w języku niemieckim i polskim. Jako pierwszy, w 1910 roku wraz z J. Miłobędzką i Wiktorem Lampe określił skład chemiczny kurkuminy. olskie Towarzystwo Chemiczne od 1978 roku przyznaje Medal Stanisława Kostaneckiego za wybitne osiągnięcia w zakresie chemii organicznej. Urodził się 16 kwietnia 1860 roku.  

1916 - Zmarł Henryk Sienkiewicz, jeden z najpopularniejszych pisarzy przełomu XIX i XX wieku,  laureat nagrody Nobla z 1905 roku, autor "Krzyżaków" i "Trylogii", znany ze społecznictwa i działalności publicznej. Wiele lat pisał artykuły do warszawskiej prasy - "Tygodnika Ilustrowanego", "Przeglądu Tygodniowego" i "Niwy". Autor nowel: "Latarnik", "Hania", "Sachem", "Za chlebem", powieści: "W pustyni i w puszczy", "Quo vadis". Jego utwory wielokrotnie ekranizowano. Urodził się 5 maja 1846 roku. 95. rocznica

1917 - Zmarł Emile Durkheim, francuski socjolog, filozof i pedagog. Jego prace miały wielki wpływ na rozwój nowoczesnej socjologii. Głosił, że badając zjawiska społeczne należy do nich podchodzić bez uprzedzeń i powziętych z góry założeń i badać je tak, jak zjawiska przyrody. Urodził się 15 kwietnia 1858 roku.       

1919 - Zmarł Alfred Werner, szwajcarski chemik. Opracował teorię związków kompleksowych. W 1913 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za stworzenie teorii opisującej mechanizmy łączenia atomów w cząsteczki. Urodził się 12 grudnia 1866 roku. 

1920 - W Genewie odbyło się pierwsze Zgromadzenie Ligi Narodów, reprezentowanej przez 42 kraje.   

1939 - Zginął Witold Noskowski, dziennikarz, krytyk muzyczny, współzałożyciel z Tadeuszem Żeleńskim-Boyem Kabaretu "Zielony Balonik", autor reportaży z frontu belgijskiego "Ludzie i armaty". Urodził się 10 marca 1874 roku.

1942 - Oddziały dywersyjne Armii Krajowej zostały zreorganizowane. Na czele utworzonego Kierownictwa Dywersji KG AK, czyli Kedywu stanął pułkownik August Emil Fieldorf, pseudonim "Nil".

1945 - W Waszyngtonie, w trakcie spotkania szefów rządów Kanady, USA, Wielkiej Brytanii, przyjęto deklarację w sprawie pokojowego wykorzystania energii atomowej tzw. deklaracja waszyngtońska.

1954 - Urodził się Aleksander Kwaśniewski, polityk, prezydent w latach 1995 - 2005, członek PZPR od 1977 roku, następnie SdRP (1990-1995). Wcześniej był ministrem w rządach Messnera i Rakowskiego, posłem na Sejm (1991-1995). W latach 80. pełnił funkcję redaktora naczelnego tygodnika "Itd." i dziennika "Sztandar Młodych". Na przełomie lat 80. i 90. był prezesem Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Uczestnik obrad Okrągłego Stołu. Przewodniczący Europejskiej Rady do spraw Tolerancji i Pojednania. 

1957 - Zmarł Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dziennikarz, autor poematu "Luiza", powieści "Zabicie ciotki". Od 1967 roku młodzi literaci otrzymują nagrodę literacką imienia Bursy ufundowaną przez krakowską grupę Barbarus. Urodził się 21 marca 1932 roku.

1971 - Amerykański producent układów scalonych, firma Intel, wypuściła pierwszy na świecie mikroprocesor Intel 4004. 40. rocznica

1976 - Zmarł Tadeusz Kaźmierski, aktor, spiker radiowy, lektor "Fali 56" oraz audycji "Z kraju i ze świata", brał udział w słuchowiskach, przez wiele lat kierownik i dyrektor Teatru Powszechnego w Warszawie. Urodził się 28 października 1918 roku. 35. rocznica

1976 - Zmarł Jean Gabin, wielki aktor kina francuskiego, zagrał w ponad 70. filmach, między innymi  "Ludzie za mgłą", "Brzask", "Narkotyk", "Włóczęga", "Wielka wygrana", "Klan Sycylijczyków". Tworzył wiele różnorodnych postaci, z których najpopularniejszą stał się inspektor Maigret w obrazach "Maigret zastawia pułapkę", "Maigret i sprawa z Saint-Fiacre. Urodził się 17 maja 1904 roku. 35. rocznica

1981 - Zmarł Walter Heitler, niemiecki fizyk i chemik, zajmował się głównie chemią i fizyką kwantową. Za jego największe osiągnięcie uważane jest podanie w roku 1927, wraz z Fritzem Londonem, wyjaśnienia wiązania homopolarnego w cząsteczce wodoru. Urodził się 2 stycznia 1904 roku. 30. rocznica

1982 - Zmarł Franciszek Fenikowski, poeta, reportażysta, autor powieści marynistycznych "Kaper z Morskiego Psa", "Smok króla Augusta", "Zakręt pięciu gwizdków", "Długie morze". Urodził się 15 maja 1922 roku.           

1983 - Parlament tureckiej społeczności cypryjskiej podjął jednostronną decyzję o proklamowaniu niezależnego państwa Turków cypryjskich - Republiki Tureckiej Cypru Północnego.

1986 - Zmarł Aleksander Tansman, kompozytor, pianista wirtuoz, dyrygent, pisarz muzyczny. Twórca muzyki orkiestrowej, fortepianowej oraz gitarowej. W 1977 roku w dowód uznania jego wkładu w kulturę muzyczną Europy, jako pierwszy polski artysta, otrzymał fotel Królewskiej Akademii Nauk, Literatury i Sztuki w Brukseli, w którym wcześniej zasiadali Brahms, Verdi, Liszt i Ravel. Od 1920 roku za granicą, głównie we Francji. Urodził się 111 czerwca 1907 roku. 25. rocznica    

1991 - Zmarła Marta Mirska właśc. Alicja Nowakówna, piosenkarka śpiewająca altem. Największą popularnością cieszyła się w latach 40. i 50. XX wieku, przez wiele lat współpracowała z Polskim Radiem, nagrała 64 płyty. Była pierwszą wykonawczynią przeboju "Pierwszy siwy włos". Urodziła się 12 lutego 1920 roku. 20. rocznica

1998 - Weszły w życie nowe przepisy Konkordatu dotyczące zawierania małżeństw. Zgodnie z przyjętymi zapisami, ksiądz udzielający ślubu jest zobowiązany do zgłoszenia tego faktu w ciągu pięciu dni w Urzędzie Stanu Cywilnego, jeśli nowożeńcy nie przedstawią mu akt ślubu z USC.

1999 - Ministrowie spraw zagranicznych i obrony państw Unii Europejskiej podjęli decyzję o utworzeniu europejskiego korpusu sił szybkiego reagowania.

2002 - Zmarł Roman Waschko, publicysta i krytyk muzyczny, autor książek i artykułów, prezenter radiowy, konferansjer, impresario, jeden z najbardziej zasłużonych działaczy jazzowych w skali międzynarodowej, pierwszy prezes Polskiej Federacji Jazzowej. Był jednym z "ojców chrzestnych" polskiego jazzu. Urodził się w 1921 roku.

2008 - Zmarł Janusz Christa, rysownik i scenarzysta, autor komiksów. W 1958 roku związał się z "Wieczorem Wybrzeża" i drukował w nim najpierw przygody "Kajtka-Majtka", potem "Kajtka i Koka". Jego najpopularniejsze dzieło, "Kajko i Kokosz", powstało w 1972 roku i zasłynęło na całą Polskę, gdy po raz pierwszy ukazało się, jako odcinkowa historia jednostronicowa, w "Świecie Młodych". Urodził się 19 lipca 1934 roku.

2008 - Zmarł Jan Krugier, polski marszand i kolekcjoner dzieł sztuki, żydowskiego pochodzenia. Pierwszą galerię założył w 1962 roku w Genewie, a drugą w 1987 roku w Nowym Jorku. Jego kolekcja obejmuje rysunki, gwasze, monotypie, akwarele, pastele od wczesnego renesansu po drugą połowę 20. wieku. Urodził się 12 maja 1928 roku.