У падляшскіх вёсках здаўна існуе падзел: «польскі чалавек» — католік, «рускі чалавек» — праваслаўны.
«Першы вялікі падзел адбыўся, калі ўзніклі Вялікае Княства Літоўскае і Вялікае Княства Маскоўскае. Праваслаўнае насельніцтва абедзвюх дзяржаў лічыла сябе «русінамі» і не прызнавала другіх «русінамі-рускімі». Для палякаў у ВКЛ тыя былі «маскоўцамі», а «маскоўцы» называлі насельніцтва ВКЛ «літвінамі».
Падляшша было адной з тэрыторый, на якой фарміравалася беларуская свядомасць. Паводле апытанняў «Расійскага геаграфічнага таварыства», у сярэдзіне ХІХ ст. усе святары ў Бельскім павеце заявілі, што насельніцтва іх прыходаў — беларускае. У гэты час у іншых частках Падляшша мясцовых запісвалі літвінамі, яцвягамі, а ў Бельскім павеце ўсё святарства сказала, што гэта беларусы.
З усіх расійскіх перапісаў вынікала, што мясцовае насельніцтва называе сябе беларусамі. Выключэннем быў перапіс 1897 г., калі нейкі этнограф Гродзенскага губернатара разаслаў службовы ліст, у якім загадаў усё насельніцтва Бельскага, Кобрынскага і Берасцейскага павета запісаць «маларасіянамі». І такім чынам нарадзілася «легенда», што Украіна ахоплівала Падляшша».
Кім былі «русіны» Рэчы Паспалітай і як фарміравалася нацыянальная свядомасць беларусаў і ўкраінцаў на Падляшшы? — вашай увазе размова са старшынёй «Беларускага гістарычнага таварыства ў Польшчы» праф. Алегaм Латышонкaм.
Слухайце размову ў далучаным файле!