Мінскі скульптар, ураджэнец Ліды, Сяргей Аганаў у апошнія гады стаў вядомы дзякуючы знакавым скульптурным кампазіцыям, якія стварыў у Беларусі. Сярод іх вылучаюцца асабліва дзве. Гэта ўстаноўлены ў месцы згубы ахвяр палітычных рэпрэсій 1937-1941 гг. у Курапатах пад Мінскам мемарыяльны знак і адкрыты 7 верасня ў Лідзе помнік літоўскаму князю Гедыміну.
Турыстычная паездка Сяргея Аганава ў Польшчу гэтым летам стала для яго цікавым вопытам параўнання архітэктурнай спадчыны дзвюх краін, узроўню развіцця манументальнага мастацтва.
Сяргей Аганаў: — Апошні раз я быў у Польшчы 10 гадоў таму. А цяпер я наведваў Грудзёндз — ездзіў да сваёй сяброўкі скульптара Анны Старавойтавай. Таксама я наведаў Беласток, Гданьск, Сопат, Торунь, Варшаву.
Польшча мне вельмі падабаецца! Я вельмі моцна люблю гэту краіну. Мне падабаецца тут усё: і кухня, і прырода, якая такая ж, як і ў Беларусі.
Мне нават здаецца, я ведаю, што беларускія гарады калісьці выглядалі таксама, як і польскія — з маленькімі сярэдневяковамі вулачкамі. І Польшча для мяне — гэта эталон таго, якая магла б быць Беларусь, калі б не вайна і г. д.
Я пад моцным уражаннем ад Польшчы. У Варшаве многа добрых аб’ектаў манументальнага мастацтва, і вялікіх, і камерных, і вельмі шыкоўных, напрыклад, на тэму Супраціўлення перыяду Другой сусветнай вайны. Мяне ўразіў вялікі мемарыял Варшаўскаму паўстанню.
Вельмі прыгожы помнік дэ Голю ў Варшаве, хаця я ведаю, што яго стварыў французскі скульптар.
У Варшаве вельмі многа гарадской, камернай скульптуры, абстрактных рэчаў.
Выклікаюць нават пэўную зайздрасць адносіны палякаў і польскай дзяржавы да сваёй гісторыі. Няма ніводнай бадай падзеі, якая б не была адлюстравана ў помніках, мемарыяльных дошках. Назіраюцца беражлівыя адносіны палякаў да сваёй гісторыі. Разумееш, што палякі помняць пра ўсё, што было ў мінулым, і хочуць, каб іх нашчадкі таксама памяталі і ведалі гісторыю Польшчы. Гэтыя адносіны выклікаюць вялікую павагу. Палякі не раскідваюцца сваёй гісторыяй. Яны не разважаюць так, што гэта падзея нязначная, а гэта ўвогуле сумніўная. Не. Пілсудскі, значыць, Пілсудскі і г.д. Палякі адлюстроўваюць і падзеі Другой сусветнай вайны, і падзеі, звязаныя са змаганнем за незалежнасць. І такія адносіны варты вялікай павагі. І хацелася б, каб было тое самае і ў Беларусі. Бо гісторыя не любіць пустых месц, мёртвых перыядаў, калі мы не разумеем, што ў нас было і якую гэтаму даць ацэнку. Таму, маўляў, давайце абыдзем гэта бокам. Гэта, я лічу, не зусім правільная пазіцыя. Гэта выглядае досыць дзіўна.
У гэтым плане мне палякі вельмі моцна імпануюць. І зразумела таму, на чым трымаецца іх нацыянальная гордасць. Бо калі прыходзіш у касцёл у Варшаве, то бачыш многа мемарыяльных шыльд, сярод якіх дошка расстралянаму падчас Другой сусветнай вайны мэру... Мемарыялізавана Варшаўскае гета. Гэта ўсё вельмі важна. Амаль уся гісторыя Польшчы існуе ў манументах, мемарыяльных дошках. Я хацеў бы, каб так было і ў нас, хаця б у нейкай ступені.
У нас многа агульных гістарычных персанажаў. І ім павінны быць устаноўлены помнікі ў Беларусі: Вітаўту, брату Ягайлы — яны ж разам перамаглі ў Грунвальскай бітве. Стэфан Баторы мае вялікае значэнне для Польшчы, але як кароль, які скончыў сваё жыццё ў Гродне, варт помніка ў гэтым горадзе. І такіх асоб многа — і не толькі каралёў, князёў, але і асветнікаў, людзей культуры.
У нас ужо з’явіўся помнік Касцюшку. Але яшчэ працягваюцца спрэчкі пра Каліноўскага. Але думаю, і яму помнік будзе.
Мы не можам забыць той уплыў, які аказала Польшча на Беларусь. Мы не можам яго адмаўляць. Мы ж разам былі ў адзін час у адной дзяржаве. Я лічу, нам не трэба адгароджвацца ад Польшчы.
У мяне няма ў Польшчы адчування, што я трапіў у нейкае іншае культурнае асяроддзе. Няма паміж намі культурнай прорвы. Па мове і тэмпераменце адчуваецца, што палякі — блізкі беларусам народ.
Віктар Корбут
Слухайце аўдыё