Удзельнік Рэвалюцыі Годнасці, баец дабравольчага ўкраінскага корпусу «Правы сектар», камандзір ротна-тактычнай групы «Брэдлі» падчас Вялікага контрнаступлення, Кавалер ордэна Багдана Хмяльніцкага. Так коратка можна апісаць сённяшняга госця – украінскага жаўнера Міколу Мельніка, які на фронце страціў нагу, і цяпер, сярод іншага, займаецца правамі ветэранаў.
Мікола расказвае, у чым розніца паміж паміж прызыўнікамі і добраахвотнікамі; што маглі б даць 30 дзён спынення агню; ці недарма загінулі яго пабрацімы, а сам Мікола страціў нагу; хто горшы: вораг ці здраднік (у кантэксце часовага спынення амераканскай дапамогі); як сумясціць грошы і маральнасць на вайне; што ўкраінскае грамадства думае пра прадоўжанне вайны і Уладзіміра Зяленскага.
У далучаным гукавым файле слухайце поўную размову з Міколам Мельнікам!
Свой шлях Мікала пачас падчас Рэвалюцыі Годнасці ў снежні 2013 года. Ён увесь час абараняў Майдан. Ён кажа, што гэта быў першы этап падрыхтоўкі да любых войнаў. У канцы 2016-га-пачатку 2017-га года ён ўступіў у Добраахвотніцкі ўкраінскі корпус «Правы сектар». У маі 2020 года ён вярнуўся «на мацярык».
Падчас вялікага ўварвання 25 лютага Міколу мабілізавалі. Ён жартуе, што толькі таму, што ў ваенкамаце ў яго была браня і каска, таму ён і стаў камандзірам стралковага ўзвода.
Падчас вялікага контрнаступлення быў камандзірам знішчальна-бамбардзіровачнай групы «Брэдлі» з задачай прарваць абарону праціўніка. У ходзе баявых дзеянняў яго рота выканала свае асноўныя задачы, з мінімальнымі стратамі заняла перадавыя пазіцыі праціўніка, але сам Мікола быў паранены. Яму ампутавалі нагу.
Мы запыталіся ў ваяра, ці ёсць розьніца ў падыходзе да вайны паміж добраахвотнікамі і прызыўнікамі:
- Ёсць матывацыйная розніца паміж людзьмі, якія пайшлі ў войска прымусова, і тымі, хто пайшоў добраахвотна. Але кожнага можна ўгаварыць ваяваць, або прымусіць выконваць баявыя задачы. Армія — не цырк і не тэатр. Часам трэба проста тлумачыць людзям, што іх меркаванне не вельмі важнае. Цяпер кожны павінен выконваць загады, каб толькі выжыць. У кожнага свая матывацыя. Праблема ва ўкраінскай арміі у тым ліку ў тым, што ніхто не хоча разумець, што з рознымі людзьмі проста трэба працаваць па-рознаму. Больш матываваны чалавек патрабуе мінімальных тлумачэнняў задач, але патрабуе большай дысцыпліны. Бо ён лічыць, што калі ён сам мабілізаваўся, то ён каштуе на полі бою больш, чым той, хто быў прызваны. У тых, каго прымушаюць, часам узнікаюць праблемы з матывацыяй, але яны могуць быць больш эфектыўнымі. Канешне, я шмат у чым абагульняю.
Мікола Мельнік страціў нагу. Ён кажа, што ў момант ранення ты не думаеш пра айчыну, твае думкі больш прыземленыя:
- У момант ранення я думаў, як перадаць кіраванне, і каб не загінуць. Бо было жаданне жыць. Мне пашанцавала, мяне вылечылі даволі хутка. І ў прынцыпе я даволі доўга не траціў прытомнасці, таму спакойна перадаў кіраванне. Зразумела, з выкарыстаннем рускай абсэнтавай лексікі. Але панікі не было. Я разумеў, што ў мяне яшчэ ёсць шанец выжыць. Прыйшоўшы ў сябе, я зразумеў, што ў мяне адсутнічае адна нага, а другая была ў даволі цяжкім становішчы. Якое пытанне задае сабе мужчына? Ці не адарвала мне яйкі. Калі я даведаўся, што там добра, то думаю: што ж, святаром не стану. То бок усё банальна. Не трэба думаць, што на вайне ты паміраеш з думкамі пра радзіму. Не, ты думаеш пра пабраціма і пра тое, жывы ён ці не, выканаў ты заданне ці не. Вашы думкі прыземленыя.
фота: прыватны архіў Міколы Мельніка
Сярод думак – ці ўсё было недарма, кажа Мікола. І хоць увесь вялікі контрнаступ ваяр лічыць аванцюрай, то кажа, што яго раненне і смерць пабрацімаў не былі дарэмнымі:
- Гэта была аванцюра. У першыя тры дні стала зразумела, што нічога не атрымаецца. Усё, тэхніка знішчаная, самыя баяздольныя брыгады застаюцца без тэхнікі, пяхота гіне. І трэба было проста ўсё спыніць. Ні маё раненне, ні смерць маіх пабрацімаў не былі дарэмнымі. Мы вызвалялі ўчасткі ўкраінскай зямлі, у прыватнасці маё падраздзяленне, мы гэта зрабілі. Мы былі да гэтага падрыхтаваныя, мы сваю задачу выканалі. Але, прабачце, на тым напрамку шэсць брыгад кінулі ў зямлю. Ну навошта гэта было? Каму была патрэбна тая вёска? На трэці дзень стала зразумела, што нічога не атрымаецца. Але нехта не спыніў гэтую атаку.
Мікола катэгарычна не верыць, што Масква здольная да міру. Ён кажа, што пакуль Крэмль не будзе разбураны, міру з Расіяй не будзе ні ва Украіне, ні ў Прыбалтыцы, ні, хутчэй за ўсё, у Цэнтральнай Еўропе:
- Будзе 30 ці 20 дзён перамір'я, тры месяцы - расіяне зноў пойдуць у атаку. А калі з намі разбяруцца, пойдуць далей. Потым яны пачнуць мабілізаваць украінцаў у сваё войска, як гэта робяць цяпер на акупаванай тэрыторыі. Так што ў кароткатэрміновай перспектыве, калі вы спытаеце мяне, ці добра, што 30 дзён не будзе агню, - добра, выдатна. Але калі мы за гэтыя 30 дзён не атрымаем шмат узбраення, калі мы не зможам аднавіць баяздольнасць брыгад, а расіяне змогуць, то дабром гэта не скончыцца. Нагадаю, з 2014 года Украіна і Расія заключылі тры мірныя пратаколы. Верасень 2014 года - так званы Мінск-1, люты 2015 года - Мінск-2 і, здаецца, снежань 2019 года - Мінск-3. Усё гэта прывяло да буйнога ўварвання. Таму я нічога добрага ад расіян не чакаю. Украіну трэба ператварыць у адзін ваенны лагер, а Еўропу, калі яна не хоча стаць ваенным лагерам, у адзін ваенны завод. Разам у нас ёсць шанец. У адзіночку - зусім не.
Даведаўшыся пра спыненне амерыканскай дапамогі для Украіны, Мікола задаў сабе філасофскае пытанне: што страшней – вораг ці здраднік. Ваяр кажа, што адказу для сябе пакуль не атрымаў. І дадае: але не думайце, што ўкраінцы калі-небудзь гэта даруюць:
- Сваімі дзеяннямі ЗША проста штурхаюць Украіну ў вельмі моцны амерыканскі скептыцызм. І я вельмі спадзяюся, што еўрапейцы будуць больш усведамляць, што адбываецца. Таму што, канешне, прасцей за ўсё цяпер рабіць выгляд, што гэта не еўрапейская і не сусветная праблема, што гэта ўкраінская праблема. Ну добра. Не ведаю, ці каму будзе лягчэй ад таго, што памруць мае родныя, блізкія, а потым і я. Але тады расіяне прыйдуць у Еўропу. Спачатку яны пройдуць праз Прыбалтыку, а потым праз Польшчу. Гэта трэба разумець.
Для вядзення вайны патрэбныя грошы. Як сумясціць бізнес і маральнасць на вайне? Мікола Мельнік кажа, што нічога не мяняецца з даўніх часоў:
- Бізнес у прынцыпе не можа быць маральным. То бок грамадства, па вялікім рахунку, патрабуе ад бізнесу маральнасці. Вайна — гэта грошы, грошы і яшчэ раз грошы. То бок, хочаш не хочаш, а грошы аднекуль павінны брацца. Бізнес павінен працаваць. І цяпер кожная дзяржава павінна разумець, да якой ступені канфармізму яна гатовая ісці, каб не парушыць пэўныя свае маральныя асновы.
Самі амерыканцы даволі спакойна кажуць, што мы ваявалі з фашыстамі, але ў той жа час нафта да пэўнага моманту ішла праз Іспанію, праз урад Франка. На пэўным этапе, пакуль ЗША не ўступілі ў сусветную вайну, яны абсалютна спакойна гандлявалі з краінай, якая ўжо ў той момант знішчала мільёны габрэяў, якая ўжо захапіла Польшчу, якая ўжо захапіла Францыю. І з таго часу нічога не змянілася. Ва Украіне з гэтым вельмі вялікія праблемы, на жаль. У нас ёсць расійскія прадпрыемствы, якія працягваюць працаваць. І я пастаянна падкрэсліваю, што, прабачце, у нашых партах працуюць расійскія крымскія буксірныя кампаніі. І ў нас ёсць пэўныя праблемы з бізнесам, які мы называем еўрапейскім або кіпрскім, але насамрэч там ёсць расійскія бенефіцыяры. А цяпер мы задаем сабе трэцяе пытанне: ці ўсе расіяне настолькі кепскія, каб не весці з імі бізнес, ці праз якія фільтры ім даводзіцца праходзіць? І, на жаль, наша дзяржава не запачаткоўвае моду. Я не чуў сігналу з Украіны, што з гэтым бізнесам можна працаваць, з тым нельга. Прабачце, калі ласка, мы чатырнаццаць гадоў ваявалі з расіянамі, а да 2022 куплялі ў іх газ. Проста праз польскія і венгерскія фірмы. Хто вінаваты? Еўропа? Што мы не здабывалі свае запасы газу? Не, гэта мы самі вінаватыя.
Не бачу нічога патрыятычнага ў тым, каб не бачыць уласных праблем. Перш за ўсё, мы павінны глядзець на сябе. Украінскі вайсковец ужо стварыў на полі бою вобраз чалавека, на якога будуць раўняцца іншыя салдаты свету. Гэта сіла, гэта мужнасць, гэта стойкасць, гэта вытрымка. І вельмі хочацца, каб украінскія палітыкі аднойчы асацыяваліся з прыстойнасцю. Але гэта мары.
Гаворачы пра стаўленне ўкраінскага грамадства да вайны, Мікола кажа, што ў грамадства не трэба пытацца, працягваць вайну ці не, таму што яно ніколі не хоча ваяваць:
- Калі кажуць, што ўкраінцы стаміліся ад вайны, пакажыце мне іншую краіну ў свеце, якая будзе ваяваць 10 гадоў. А што ім застанецца ад войска, калі яны пойдуць ваяваць з Расіяй? Гэта першы адказ. Другі адказ. Грамадства ніколі не хоча вайны. Воінаў заўсёды будзе менш, чым звычайных фермераў ці прадпрымальнікаў. Гэта нармальна. Інакш бы мы забілі адзін аднаго яшчэ ў каменным веку. Па-трэцяе. У грамадства не трэба пытацца, працягваць вайну ці не, таму што яны ніколі не хочуць ваяваць.
Пры ўсёй крытыцы офіса Уладзіміру Зяленскага, Мікола гаворыць, што некарэктна крытыкаваць прэзідэнта Украіны, але толькі падчас вялікага ўварвання:
- Я лічу, што, нягледзячы на ўсе памылкі яго офіса, яго дыялог з Трампам заслугоўвае павагі. Ніхто не мае права размаўляць з маім прэзідэнтам без павагі. Таму што ён прадстаўляе маю нацыю на перамовах. Калі нехта лічыць, што ваюе лепш за ўкраінцаў, ён можа ўзяць зброю і пайсці ваяваць.
Цяпер Мікола дзейнічае ў ветэранскай арганізацыі, якая зараз займаецца папулярызацыяй пытання і абаронай правоў салдат. А з гэтым ва Украіне праблемы:
- З-за прабелаў ва ўкраінскім заканадаўстве склалася вельмі парадаксальная сітуацыя. Усё залежыць ад салдата, але ён самы бяспраўны ва Украіне. І таму мы спрабуем гэтую сітуацыю выправіць. Па-другое, адзін з кірункаў — узмацненне інклюзіўнасці ва ўкраінскім грамадстве. Бо, на жаль, у нас з гэтым праблемы. Па-трэцяе, я зараз еду ў ЗША, каб, з аднаго боку, крыху падлячыць ногі, а з другога — далучыцца да праграмы адвакатавання Украіны. А ўвогуле ўся мая пазіцыя складаецца з простай формулы. Пакуль вайна, ветэранаў няма. Ёсць проста часовыя рэзервісты. І калі пашанцуе, я яшчэ ўбачу разбурэнне Крамля, а калі не, то загіну ў напрамку Крамля.
Пакуль ён не будзе знішчаны, пад пагрозай будзе ўвесь цывілізаваны свет. Гэта вельмі проста.
Поўная размова з украінскім ваяром - у далучаным гукавым файле.
ав