Jak zauważa ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich Andrzej Wilk, w 2020 r. rosyjskie siły zbrojne zdecydowanie wcześniej niż w latach poprzednich zaktywizowały swoją działalność szkoleniową. "Pierwsze przedsięwzięcia poligonowe miały miejsce już 2–3 stycznia, a w całym pierwszym kwartale br. liczba i skala ćwiczeń przekroczyły rozmiary typowe dla okresu zimowego, zbliżając się do tych realizowanych w okresie letnim. Łącznie wzięło w nich udział co najmniej 500 tys. żołnierzy. Ćwiczenia mają charakter kompleksowy, kładą nacisk na współdziałanie wszystkich typów formacji w pełnym spektrum działań bojowych. Zwiększenie liczby przedsięwzięć szkoleniowych nastąpiło we wszystkich okręgach wojskowych i flotach" - czytamy w opracowaniu przygotowanym przez Andrzeja Wilka.
Koronawirus nie spowolnił rosyjskiej armii
Rozwijająca się w Rosji epidemia COVID-19 nie wyhamowała aktywności poligonowej, a jedynie poszerzyła problematykę szkolenia o kwestie związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzenianiu się SARS-CoV-2 oraz przyczyniła do zwiększenia skali i liczby przedsięwzięć dotyczących zabezpieczenia działań sił zbrojnych w warunkach użycia broni masowego rażenia - zauważa ekspert OSW. O ile w pierwszych tygodniach br. wzmożona aktywność mogła być postrzegana w kontrze do planowanych na wiosnę największych od zakończenia zimnej wojny ćwiczeń Defender Europe 2020 (pod przywództwem USA, z udziałem innych państw NATO), o tyle w okresie pandemii koronawirusa można je traktować jako demonstrację odporności Rosji, a zwłaszcza jej komponentu wojskowego, na zagrożenia związane z COVID-19, jak również gotowości do regularnego starcia zbrojnego niezależnie od sytuacji epidemiologicznej.
Kompleksowe ćwiczenia
Jak zauważa Andrzej Wilk, opierając się wyłącznie na informacjach oficjalnych, liczbę różnego charakteru i różnej skali ćwiczeń zorganizowanych w Siłach Zbrojnych FR w styczniu 2020 r. można szacować na ok. 200, a liczbę zaangażowanych w nich żołnierzy – na co najmniej 100 tys. Przy tych samych kryteriach w lutym i marcu liczba przedsięwzięć wzrosła dwukrotnie, angażując zdecydowaną większość jednostek armii rosyjskiej i tym samym zwiększając łączną liczbę żołnierzy mających za sobą szkolenie poligonowe w I kwartale br. do co najmniej 500 tys. Ćwiczenia odbywały się na wszystkich ważniejszych poligonach lądowych i morskich.
Obserwacja przedsięwzięć szkoleniowych Sił Zbrojnych FR w pierwszym kwartale 2020 r. pozwala ocenić większość z nich jako ćwiczenia sił połączonych, a wszystkie przedsięwzięcia poligonowe uwzględniały aspekt współdziałania i angażowały pododdziały co najmniej dwóch rodzajów wojsk - zaznacza ekspert OSW.
Dozbrajanie Kaliningradu, działania zagraniczne
Z kolei jak zauważa w obszernej analizie Anna Maria Dyner, ekspertka Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, kontynuowano dozbrajanie obwodu kaliningradzkiego – do 244. brygady artyleryjskiej trafiły systemy wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych Smiercz, wzmacniając system obrony eksklawy. Oficjalnie działanie to zostało przedstawione jako odpowiedź na wzmocnienia wschodniej flanki NATO i prowadzone tam manewry wojskowe jak m.in. „Defender Europe 2020”.
W czasie pandemii rosyjskie SZ prowadziły też działania za granicą. Część z nich miała charakter pomocy innym państwom w walce z pandemią COVID-19, część natomiast była regularnymi ćwiczeniami i działaniami zbrojnymi - czytamy w analizie Anny Marii Dyner.
Do Włoch zostało wysłanych osiem brygad medycznych, w skład których weszli zarówno wojskowi lekarze, jak i wojska obrony ABC oraz sprzęt do odkażania. Medycy zostali skierowani do pracy w szpitalu polowym pod Bergamo, jednak włoska prasa informowała, że znaczna część rosyjskich wojskowych to oficerowie wywiadu, którzy koncentrowali się na pozyskiwaniu informacji wrażliwych dotyczących m.in. sił zbrojnych stacjonujących na terenie Włoch. Mimo to wsparcie udzielone Włochom miało pokazać, że Rosja jest wiarygodnym partnerem, bardziej pomocnym niż Unia Europejska czy NATO - zauważa ekspert PISM.
Pomoc dla USA - za amerykańskie dolary
Jak zauważa Anna Mara Dyber, do USA z kolei Rosja wysłała dwa samoloty wojskowe An-124 Rusłan ze sprzętem medycznym. Choć Departament Stanu wydał oświadczenie, że materiały te zostały w Rosji zakupione przez USA, rosyjska propaganda podkreślała, że była to pomoc humanitarna, w znaczącej części sfinansowana przez podmioty rosyjskie. W swoim przekazie rosyjskie media udowadniały też, że nawet największe mocarstwo korzysta z pomocy Rosji - zaznacza ekspert.
Rosjanie najbardziej ufają wojsku
Rosyjska armia jest ważnym narzędziem rosyjskiej polityki zarówno wewnętrznej, jak i zagranicznej. Spośród wszystkich instytucji państwowych to armii Rosjanie ufają najbardziej (63% respondentów wg sondażu Centrum Lewady z października 2019 r.).
Co po pandemii?
Skutki pandemii COVID-19 Rosja będzie chciała wykorzystać do zaproponowania państwom zachodnim resetu, zniesienia sankcji i rozpoczęcia współpracy politycznej. Jednak regularne aktywności rosyjskich SZ, w tym wzmacnianie komponentów wojskowych u granic z państwami NATO, Ukrainą i Gruzją, pokazują, że pandemia nie zmieniła oceny zagrożeń przez Rosję. Za największe zagrożenia nadal uznaje ona działania NATO i państw, które z nim współpracują. Tym samym tylko w przypadku gwałtownego wzrostu liczby zachorowań wśród żołnierzy można oczekiwać częściowego zmniejszenia liczby ćwiczeń na zachodzie Rosji czy aktywności jej armii poza granicami kraju. Nie należy się natomiast spodziewać znaczącego spadku wydatków na siły zbrojne - konkluduje ekspertka PISM.
Niezależnie od epidemii rosyjska armia będzie zgodnie z planem przygotowywać się do największego tegorocznego sprawdzianu ich gotowości bojowej – manewrów "Kaukaz". Nadal będą też trwały przygotowania do Parady Zwycięstwa, choć została ona przesunięta na inny termin. Tegoroczne obchody zakończenia II wojny światowej są bowiem kluczowym elementem rosyjskiej polityki historycznej - kończy analizę analityczka PISM.
***
Tekst jest opracowaniem analiz Andrzeja Wilka z OSW pt. "Rosja na poligonie. Bezprecedensowa aktywność szkoleniowa Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej" oraz Anny Marii Dyner z Pism pt. "Działania rosyjskich sił zbrojnych w czasie pandemii COVID-19"
Pełne wersje analiz dostępne są na stronach: pism.pl, osw.waw.pl