W 26 rocznicę wejścia polski do NATO prezydent napisał, że to historyczne wydarzenie zjednoczyło nas wówczas ponad politycznymi podziałami. Andrzej Duda zaapelował w mediach społecznościowych o "jeszcze mocniejszą niż kiedykolwiek, jedność w tej fundamentalnej sprawie dla Polski".
26 lat temu Polska została przyjęta do NATO. Cztery dni później - 16 marca - w kwaterze głównej NATO w Brukseli odbyła się ceremonia przyjęcia trzech nowych krajów do Sojuszu Północnoatlantyckiego.
To była ważna, historyczna chwila - tak o przystąpieniu Polski do NATO mówi Janusz Onyszkiewicz, który pełnił funkcję ministra obrony narodowej w momencie wstępowania polski do sojuszu.
Janusz Onyszkiewicz ocenił w rozmowie z Polskim Radiem 24, że gdyby nasz kraj nie przystąpił do NATO, byłby w sytuacji takiej jak obecnie Ukraina, a nawet gorszej - ze względu na zagrożenie ze strony Rosji.
Amerykańska sekretarz stanu Madeleine Albright mówiła w momencie wejścia polski do NATO, że ten dzień jest prawdziwym świętem i dla paktu, i dla krajów Europy: Dziś potwierdzamy naszym działaniem, że kraje króla Stefana i kardynała Mindszentego, Karola IV i Vaclava Havla, Kopernika i papieża Jana Pawła II należą w pełni i nieodwracalnie do atlantyckiej wspólnoty dla pokoju.
Droga Polski do NATO zaczęła się w 1990 roku, kiedy nasz kraj nawiązał stosunki dyplomatyczne z sojuszem. Chęć przystąpienia do Paktu Północnoatlantyckiego jako pierwszy oficjalnie zadeklarował rząd premiera Jana Olszewskiego, a kolejne gabinety konsekwentnie podtrzymywały to dążenie.
W lipcu 1997 roku sekretarz generalny NATO Javier Solana uroczyście ogłosił w Madrycie, że Sojusz otworzy drzwi dla pierwszych członków z Europy środkowo-wschodniej. Polska, Czechy i Węgry zostały oficjalnie zaproszone do rozpoczęcia negocjacji w kwestii wstąpienia do NATO.
W 1998 roku rozpoczął się proces ratyfikacji przystąpienia Polski, Czech i Węgier do Paktu Północnoatlantyckiego. 30 kwietnia (1998) protokoły przyjęcia trzech nowych krajów do NATO ratyfikował amerykański Senat, co przesądziło o wejściu Polski do sojuszu.
18 lutego 1999 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski podpisał ustawę upoważniającą do ratyfikacji Traktatu Północnoatlantyckiego. Dzień wcześniej tę ustawę przegłosował Sejm, a wynik został przyjęty przez posłów owacją na stojąco.
12 marca - kiedy formalnie staliśmy się członkiem paktu - na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie odbyła się uroczystość podniesienia flagi NATO. Cztery dni później - 16 marca - w kwaterze głównej NATO w Brukseli podczas ceremonii przyjęcia Polski, Czech i Węgier, nowych członków sojuszu witał sekretarz generalny Javier Solana.
W imieniu Polski głos zabrał premier Jerzy Buzek, który podkreślił, jak wielkie znaczenie dla naszego kraju ma fakt, że przed siedzibą NATO zaczęła powiewać także flaga Polski: Gwarantuję, że bierzemy na siebie odpowiedzialność zapewnienia bezpieczeństwa każdego pojedynczego członka NATO i Sojuszu jako całości. Pozwólcie, że pod tymi flagami, powiewającymi na wietrze, powiem: możecie na nas liczyć. Możecie liczyć na Polskę.
W naszych dążeniach do NATO kluczowa była gwarancja wspólnej obrony, wynikająca z artykułu 5. Traktatu Waszyngtońskiego, czyli zasady "jeden za wszystkich, wszyscy za jednego". Artykuł stanowi, że zbrojna napaść na jednego lub kilku sojuszników będzie uważana za atak na wszystkich i wymaga wspólnej obrony.
Po inwazji Rosji na Ukrainę, 24 lutego 2022 roku, NATO uruchomiło siły szybkiego reagowania - NATO Responce Force. Ich głównym elementem są Połączone Siły Zadaniowe Bardzo Wysokiej Gotowości - Very High Readiness Joint Task Force.
Na szczycie NATO w Madrycie w 2022 roku podjęto decyzję o zwiększeniu liczebności sił szybkiego reagowania do 300 tysięcy żołnierzy. Na ostatnim szczycie w Waszyngtonie w 2024 ustanowiono nową instytucję Sojuszu - Centrum Analiz, Szkolenia i Edukacji NATO-Ukraina (JATEC) z siedzibą w Bydgoszczy. Została otwarta w lutym tego roku. Siły NATO rozlokowane w Polsce składają się z jednostek polskich i sojuszniczych, jak NATO Forward Presence - Wysunięta Obecność NATO. Siły polskie to między innymi Wielonarodowy Korpus Północno-Wschodni we Szczecinie, Centrum Szkolenia Sił Połączonych NATO w Bydgoszczy i Centrum Eksperckie Kontrwywiadu NATO w Krakowie.
NATO zostało utworzone na mocy Traktatu Północnoatlantyckiego, podpisanego w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 roku. Sojusz założyło 10 krajów europejskich (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Wielka Brytania, Dania, Islandia, Norwegia, Portugalia i Włochy) oraz Stany Zjednoczone i Kanada. Był kilkakrotnie rozszerzany, ostatnio - 7 marca 2024 - została przyjęta Szwecja.
IAR/PP