Jan Olszewski urodził się i wychowywał na warszawskim Bródnie - jego dom rodzinny stał nieopodal sanktuarium, w którym odbyła się uroczystość. Tablicę pamiątkową poświęcił biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej Michał Janocha, siostrzeniec i chrześniak Jana Olszewskiego.
Duchowny mówił w homilii podczas mszy poprzedzającej uroczystość, że w jego domu oddychano patriotyzmem. Biskup Michał Janocha przypomniał służbę swojego wuja w Szarych Szeregach i udział w Powstaniu Warszawskim, mimo nawet nieukończonych 14 lat. - Działał w konspiracji, przenosząc meldunki, pseudonim Orlik - wspominał.
Szef gabinetu prezydenta Paweł Szrot przypomniał, że Andrzej Duda współpracował z Janem Olszewskim za czasów prezydentury Lecha Kaczyńskiego. Przywołał też słowa prezydenta, który podczas piątkowej ceremonii wręczenia odznaczeń opozycjonistom w PRL powiedział, że 4 czerwca 1992 był walką dobra ze złem. - Wtedy na chwilę zło (...) zatriumfowało, ale dzięki osobie Jana Olszewskiego uzyskaliśmy najpierw nadzieję, a potem siłę do dobrych zmian w naszej ojczyźnie - zaznaczył Paweł Szrot.
Słuszna droga
W liście odczytanym przez szefową Kancelarii Sejmu Agnieszkę Kaczmarską, marszałek Sejmu Elżbieta Witek nawiązała do aktualnej sytuacji międzynarodowej. Zdaniem marszałek, jest ona dowodem na to, że droga odejścia od wpływów Moskwy, realizowana przez rząd Jana Olszewskiego, była słuszna.
"Niestety, rozpoczęta 30 lat temu odnowa państwa, w którą wpisana była idea suwerenności i całkowitego zerwania z komunistyczną spuścizną, została przerwana. Rząd został odwołany, ale piękne, niepodległościowe dziedzictwo, które pozostawił Jan Olszewski, jest dla nas współczesnych inspiracją, a zarazem zobowiązaniem do jego pomnażania" - napisała marszałek Sejmu Elżbieta Witek.
Marszałek senior i szef MSW w rządzie Jana Olszewskiego Antoni Macierewicz ocenił, że wydarzenia sprzed 30 lat i zmiana władzy w rzeczywistości - jak to określił - umocniły ruch niepodległościowy.
Ruch niepodległościowy
- Siła polskiego ruchu niepodległościowego czerpie właśnie z wielkiego dorobku Jana Olszewskiego, z tej decyzji, która była tak nieprawdopodobnie szkalowana. Polegającej na tym, żeby wyeliminować z aparatu władzy tych, którzy byli zdrajcami, czyli rosyjskich agentów. Polegającej na tym, żeby doprowadzić do Sojuszu ze Stanami Zjednoczonymi i wejścia do NATO - powiedział Antoni Macierewicz.
30 lat temu, w nocy z 4 na 5 czerwca 1992 roku, Sejm odwołał rząd Jana Olszewskiego, pierwszy po II wojnie światowej gabinet wyłoniony w wyniku całkowicie wolnych wyborów. Premier Olszewski sprawował urząd od 23 grudnia 1991 roku.
Jan Olszewski był powstańcem warszawskim, działaczem opozycji demokratycznej i obrońcą w procesach politycznych w czasach PRL. Po 1989 roku, oprócz kierowania rządem, był także posłem na Sejm I, III i IV kadencji. Jan Olszewski doradzał również prezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu.
W 2009 roku został odznaczony Orderem Orła Białego. Zmarł 7 lutego 2019 roku w wieku 88 lat.
IAR/PAP/dad