Według IPN wiosną roku 1940 decyzją najwyższych władz sowieckich zamordowano co najmniej 21 768 obywateli Polski, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji oraz innych formacji mundurowych. Wśród ofiar były także dzieci i ludność cywilna.
Konsul generalny RP w Nowym Jorku Adrian Kubicki w liście odczytanym do setek zgromadzonych pod monumentem osób zaznaczył, że Polacy corocznie w szczególny sposób czczą pamięć naszych rodaków bestialsko zamordowanych przez NKWD w Katyniu i innych miejscach kaźni.
„Ta haniebna zbrodnia zapisała się w naszej historycznej pamięci jako bolesna rana. Dziś Katyń jest też symbolem dbałości o pamięć o wymordowaniu polskiej inteligencji oraz nieustępliwego dążenia do prawdy” – stwierdził konsul.
Przypomniał, że po roku 2010 rocznica Zbrodni Katyńskiej splotła się z pamięcią o tragicznie zmarłych w Smoleńsku 96 członkach delegacji państwowej, z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim, udających się na obchody 70 rocznicy masakry w Katyniu.
„Katyń jako symbol pamięci o dojmujących wydarzeniach z 1940 roku nabrał dla nas Polaków kolejnego bolesnego wymiaru” – ocenił konsul Kubicki.
Młodzież z polskiej szkoły dokształcającej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Jersey City przygotowała na uroczystość historyczny program złożony z recytacji i pieśni patriotycznych.
Swój esej, odnoszący się do mordu katyńskiego, odczytała absolwentka polskiej szkoły, a obecnie studentka medycyny na Uniwersytecie Rutgers Julia Skiba. Opowiadała o tym kolegom i wykładowcom.
„Profesorowie i studenci słuchali z przerażeniem informacji o Katyniu, który jest dla Polaków symbolem zbrodniczej polityki sowieckiej wobec narodu polskiego” – dodała.
„Pamięć i hołd ofiarom Golgoty Wschodu są ogromnie ważne. Nie możemy o tym zapomnieć i mówimy młodzieży, żeby przekazywała to także następnym pokoleniom. Jest to nasza rola, rola dorosłych i nauczycieli” – powiedziała PAP Bogusława Huang prezes Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych.
Akcentowała, że pomnik symbolizuje nie tylko zbrodnię katyńską, ale też cierpienie Matki Sybiraczki, co ilustruje umocowana na monumencie tablica. Statua upamiętnia też na tablicy z Matką Bożą Nowojorską, która trzyma dwie wieże „World Trade Center, ofiary ataku terrorystycznego 11 września 2001 roku.
Na niedzielną uroczystość licznie przybyli m.in. weterani, młodzież szkolna oraz przedstawiciele organizacji polonijnych.
Proklamację ustanawiającą 30 kwietnia 2023 roku Dniem Pamięci Masakry w Lesie Katyńskim wydał burmistrz Jersey City Steven M. Fulop. Nawiązuje ona m.in. do ludobójstwa sowieckiego, deportacji Polaków na Syberię oraz ludziach zabitych w trakcie wojny. Dokument, który odczytał radny miejski Richard Boggiano, akcentuje, że ani rodziny zabitych ani Polska nie otrzymała za wyrządzone zło reparacji wojennych.
PAP/ho