Hasło pielgrzymki brzmiało: "Gaude Mater Polonia", jednak od początku wizycie towarzyszyły historyczne już słowa papieża „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi” wypowiedziane na placu Zwycięstwa w Warszawie, odebrane jako wezwanie do przemian ustrojowych i wolnościowych w Polsce.
Papież przebywał w Polsce od 2 do 10 czerwca 1979 roku. Odwiedził między innymi Warszawę, Gniezno, Częstochowę, Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice i Kraków. W sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej na Jasnej Górze Ojciec Święty apelował, aby wszyscy Polacy mogli cieszyć się wolnością i poszanowaniem praw narodu. Rok po tej pielgrzymce powstała Solidarność.
Podczas swojej pierwszej pielgrzymki do ojczyzny papież Jan Paweł II spotkał się w Belwederze z I sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem. We mszy świętej na krakowskich Błoniach z jego udziałem wzięło udział ponad 2 miliony ludzi. Było to jedno z największych zgromadzeń religijnych w historii naszego kraju. Po tej pielgrzymce stało się jasne, że za żelazną kurtyną rozpoczął się przełom – uważa historyk prof. Jan Żaryn. Na nic się zdały próby zdyskredytowania wizyty papieża Polaka, podejmowane przez komunistyczne władze. Profesor Jan Żaryn dodaje, że Moskwa doskonale zdawała sobie sprawę ze znaczenia pielgrzymki Jana Pawła II do Polski oraz znaczenia pontyfikatu papieża, pochodzącego z kraju będącego w sowieckiej strefie wpływów.
Komunistyczne władze zaangażowały do obsługi papieskiej pielgrzymki rzesze tajnych współpracowników. Agenci Służby Bezpieczeństwa przenikali do kościelnych służb porządkowych, i aby ograniczyć liczbę uczestników spotkań z papieżem, niszczyli karty wstępu na msze święte. Telewizja Polska nadawała jedynie fragmenty spotkań, ograniczając się do bliskich planów, a wśród zgromadzonych najczęściej pokazywano osoby starsze lub zakonnice.
Pobyt Jana Pawła II w naszym kraju w 1979 roku miał ścisły związek z późniejszymi zmianami w Polsce oraz Europie Środkowo-Wschodniej, upadkiem komunizmu i rozpadem Związku Radzieckiego. Kolejna pielgrzymka Ojca Świętego do ojczyzny, w 1983 roku przebiegała w warunkach zawieszonego przez komunistyczne władze, stanu wojennego. Podczas pontyfikatu (1978-2005) Jan Paweł II w sumie dziewięciokrotnie odwiedził ojczyznę, ostatni raz w 2002 roku.
IAR/ep