To pierwsza w stolicy Czech - jak podkreślił Instytut Pileckiego - prezentacja zorganizowanej akcji polskich dyplomatów, którzy wraz z organizacjami żydowskimi ratowali tysiące Żydów podczas II wojny światowej, wystawiając im fałszywe paszporty państw neutralnych.
Wystawie, której uroczyste otwarcie zaplanowano we wtorek wieczorem, będzie towarzyszył pokaz filmu "Paszporty Paragwaju". Dokument w reż. Roberta Kaczmarka opowiada o działalności grupy Aleksandra Ładosia, czyli nielegalnej polsko-żydowskiej struktury zajmującej się w Bernie w Szwajcarii masowym fałszowaniem dokumentów dla ratowania Żydów - głównie w i po okresie tzw. Akcji Reinhardt, której celem była zagłada ludności żydowskiej.
Symboliczne wydarzenie
- Wydarzenie to ma po części charakter symboliczny. Wśród osób wymienionych na tzw. Liście Ładosia znalazły się też nazwiska Żydów pochodzących z Czechosłowacji. Niestety, wiemy już, że większości z nich nie udało się przeżyć wojny, ale badania, prowadzone z inicjatywy Instytutu Polskiego w Pradze, wciąż trwają - zwróciła uwagę Monika Maniewska, badaczka z Instytutu Pileckiego, współautorka publikacji "Lista Ładosia".
Dyrektor Instytutu Pileckiego Wojciech Kozłowski dodał z kolei, że działalność Grupy Ładosia (określanej także jako Grupa Berneńska) spotyka się z zainteresowaniem za granicą. - Początki nie były łatwe, ale po kilkunastu miesiącach wytężonej pracy naukowcy z Instytutu Pileckiego dzielą się swoją wiedzą – można już śmiało powiedzieć – na całym świecie. W tym roku w Londynie miała miejsce premiera angielskiej wersji publikacji "Lista Ładosia". Prezentowaliśmy ją również w Nowym Jorku, we współpracy z World Jewish Congress. Z kolei wystawę można było już zobaczyć m.in. w Centrum Begina w Izraelu - wymienił.
- To cieszy, że Praga stała się kolejnym miejscem na mapie, w którym będziemy mogli opowiedzieć o tej niezwykłej akcji zorganizowanej przez polskich dyplomatów - podkreślił Kozłowski.
Działalność grupy Ładosia
Wystawa, na której będzie można obejrzeć m.in. wystawione dla Żydów paszporty oraz korespondencję dyplomatów, przedstawi działalność grupy Ładosia. Tworzyli ją dyplomaci żydowskiego i polskiego pochodzenia: ambasador Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz, konsul Konstanty Rokicki i dyplomata Juliusz Kuehl. Należeli do niej także poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eiss. Do początku 2020 r. udało się ustalić imienny spis ponad 3,2 tysięcy Żydów, których dyplomaci próbowali ratować; ocalono co najmniej kilkuset z nich.
Do tej pory wystawa "Paszporty" pokazywana była m.in. w warszawskim Belwederze, Pilznie, Jerozolimie, szwajcarskim Bernie oraz w słoweńskim Mariborze. Po prezentacji w Pradze wystawa "Paszporty" będzie dostępna dla zwiedzających w Miejscu Pamięci Bubny (od 29 września aż do końca października) – w budynku dawnego praskiego dworca, z którego wyruszały transporty tysięcy Żydów do gett i niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych.
IAR/PAP/dad