Kończąca się właśnie polska prezydencja w V4 przypadła na 30 rocznicę współpracy państw środkowoeuropejskich. Plany uczczenia tej rocznicy mocno pokrzyżowała pandemia. „Nie mogliśmy organizować koncertów czy konferencji – opowiada dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze Maciej Ruczaj – stworzyliśmy więc wystawę plenerową, czyli projekt, z którym niestraszne nam były pandemiczne ograniczenia”.
Wystawa, w której przygotowanie włączyły się instytucje z wszystkich krajów V4, miała za cel przypomnienie jednego z duchowych źródeł Grupy – współpracy środowisk katolickich i poszczególnych kościołów lokalnych w walce z komunistycznym zniewoleniem. „Temat wybraliśmy z uwagi na niedawne okrągłe rocznice urodzin Jana Pawła II oraz kardynała Stefana Wyszyńskiego – postaci, które odegrały kluczową rolę dla budowania współpracy pomiędzy katolikami w krajach bloku sowieckiego – tłumaczy autor tekstów, dziennikarz i pisarz Grzegorz Górny. „Inspiracją do podjęcia tego zagadnienia był czeski prymas, Dominik Duka, który często wspomina o wybitnych przywódcach Kościoła czasów komunizmu takich jak węgierski prymas Mindszenty, praski arcybiskup Jozef Beran oraz właśnie Wojtyła i Wyszyński, jako o nowych patronach Europy Środkowej”.
Wystawa "Nie lękajcie się. Kościół katolicki i droga Europy Środkowej do wolności”
Pomimo, że w Polsce Czesi cieszą się opinią społeczeństwa bardzo zlaicyzowanego, nie przekłada się to na brak zainteresowania tematem roli środowisk katolickich we wspólnej drodze do wolności krajów regionu. Wręcz przeciwnie – wystawa w pół roku objechała całe Czechy i Morawy trafiając na prestiżowe place w największych miastach w kraju, od śląskiej Ostrawy, przez stolicę Moraw Brno aż po położone blisko granic z Austrią i Niemcami Pilzno i Czeskie Budziejowice. „Z uwagi na polski stereotyp brzmi to zaskakujące, ale nasza wystawa - z tytułem nawiązującym do sławnego wezwania „Nie lękajcie się” i z wizerunkiem Jana Pawła II na panelu tytułowym - okazała się dla czeskich samorządów bardzo interesująca. Żadna z wystaw plenerowych Instytutu Polskiego nie cieszyła się dotąd takim powodzeniem również w czeskich mediach” – opisuje Maciej Ruczaj.
Prace nad wystawą pozwoliły zapełnić jedno białe miejsce związane z ważnym momentem wspólnej historii Polski i Czech. Podczas mszy świętej, którą Jan Paweł II odprawiał w Gnieźnie w trakcie swojej pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny pojawił się transparent wzywający po czesku „Pamiętaj Ojcze o swoich czeskich dzieciach”. Papież zareagował na transparent refleksją na temat wspólnego dziedzictwa duchowego narodów Europy Środkowej, której symbolem jest postać św. Wojciecha – patrona zarówno Polaków jak i Czechów i Węgrów. „W trakcie przygotowań do wystawy staraliśmy się ustalić, czy wiadomo, kto był autorem transparentu – opowiada Maciej Ruczaj. „Okazało się, że ani czescy ani polscy badacze, z którymi rozmawialiśmy, nie wiedzieli, jak trafił on do Gniezna. Krótko potem, na czeskiej premierze filmu Boże Ciało spotkałem znaną w Czechach siostrę zakonną, Angelikę Pintiřovą, która opiekowała się Wacławem Havlem w ostatnich tygodniach przed jego śmiercią. Podczas rozmowy zaczęła opowiadać o swoim bracie, księdzu katolickim Adolfie Pintiř, który był w Polsce w 1979 roku i nawet namalował wtedy transparent, o którym wspomniał na kazaniu Ojciec Święty… Dzięki temu niezwykłemu zbiegowi okoliczności mogliśmy pokazać na wystawie dotąd nie opublikowane zdjęcia autorstwa księdza Pintiřa i opowiedzieć jego historię”.
Wystawa "Nie lękajcie się. Kościół katolicki i droga Europy Środkowej do wolności”
Wystawa „Nie lękajcie się. Kościół katolicki i droga Europy Środkowej do wolności” była prezentowana w Ostrawie, Pradze, Czeskich Budziejowicach, Brnie, Pilźnie oraz w Ołomuńcu, gdzie jest zainstalowana do końca czerwca. Wystawę przygotował Instytut Polski w Pradze we współpracy z Arcybiskupstwem Praskim, czeskim Instytutem Badań Reżimów Totalitarnych, Instytutem Węgierskim w Pradze oraz słowackim Instytutem Pamięci Narodowej.
Źródło: Instytut Polski w Pradze
