Pracownicy Polskiego Radia po ogłoszeniu kapitulacji Warszawy ukryli w sumie około 200 metalowych krążków do tzw. bezpośredniego zapisu dźwięku zawierających dokumentację dźwiękową obrony stolicy.
Akcji poszukiwania zaginionej części kolekcji płyt będzie towarzyszyć specjalny serwis internetowy Portalu Polskiego Radia gromadzący wszystkie informacje na temat kolekcji z 1939 roku oraz kontakty dla słuchaczy i internautów, którzy będą mogli przesyłać informacje mogące potencjalnie pomóc w poszukiwaniu płyt.
Na konferencji inicjującej poszukiwania prezes Polskiego Radia Agnieszka Kamińska przypomniała, że pracownicy Polskiego Radia we wrześniu 1939 roku z narażeniem życia ukrywali przed Niemcami i wynosili płyty w czarnych walizkach, tzw. neseserach. Agnieszka Kamińska podkreśliła, że Niemcom bardzo zależało na tym, żeby zniszczyć płyty. "Było to dla nich ważne, ponieważ to były nagrania przemówień najważniejszych osób w państwie: prezydenta Starzyńskiego, ministra Becka, Wacława Lipińskiego. Ale także komunikaty porządkowe dla mieszkańców Warszawy, więc wszystko to, co oddawało klimat i pokazywało grozę września 1939 roku'' - dodała.
Obecny na uroczystości szef Rady Mediów Narodowych Krzysztof Czabański podkreślił wartość publikacji Polskiego Radia. "Ten album jest hołdem dla pracowników Polskiego Radia, ale także dla odwagi i determinacji, których wymagały czasy wojenne, te straszne dni 1939 roku. Oczywiście jest to też lekcja patriotyzmu'' - mówił. Krzysztof Czabański dodał, że w kontekście sytuacji międzynarodowej albumy Polskiego Radia, pokazujące pierwsze dni wojny, nabrały dodatkowego znaczenia. Zaznaczył, że w obecnych okolicznościach rosyjskiej agresji na Ukrainę publikacje te są bardziej aktualne, niż dotychczas. Wyraził również nadzieję, że Polska nigdy nie stanie ponownie przed taką samą próbą, przed jaką stawali nasi przodkowie.
Uczestniczący w uroczystości prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki przypomniał, że mimo bombardowań, Polskie Radio nadawało do samego końca obrony stolicy. Jak dodał, również obecnie pracownicy Polskiego Radia stoją na straży polskiej tożsamości: "W zgiełku codzienności, informowaniu nas o tym, co dzieje się dookoła, o bieżącej rzeczywistości, są zdeterminowali, aby pokazywać cały czas tożsamość, pamięć historyczną oraz historię, jako jeden z fundamentów naszego narodowego trwania''.
W akcję poszukiwań zaginionego zbioru nagrań Polskiego Radia z września 1939 roku włączyło się również MSZ i polskie przedstawicielstwa na całym świecie. Wiceszef resortu dyplomacji Szymon Szynkowski vel Sęk zapewnił na konferencji o wsparciu dla działań nadawcy. "Wspólnie będziemy poszukiwać tych metalofonów i czarnego nesesera już od dzisiaj'' - powiedział.
Prezes Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk przypomniał, że w 1939 roku Polska, jako pierwsza w Europie i na świecie, przeciwstawiła się dwóm totalitaryzmom - niemieckiemu narodowemu socjalizmowi i rosyjskiemu komunizmowi. "Polacy udowodnili, że dla nich wolność i niepodległość jest rzeczą najważniejszą" - powiedział Jan Józef Kasprzyk i dodał, że świadectwem tego są opublikowane przez Polskie Radio albumy. "Mam nadzieję, że dzięki tej wspaniałej akcji zbiór jeszcze bardziej się uzupełni, że odnajdą się bezcenne nagrania, dzięki którym tamto pokolenie poprzez utrwalone głosy będzie mogło wychować nasze i kolejne pokolenia w umiłowaniu wolności'' - powiedział.
Kolekcja odnalezionych już 93 metalowych płyt gramofonowych - została wpisana w ubiegłym roku na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata". Pierwszy raz na tę prestiżową listę trafiły materiały dźwiękowe.
Do płyt dołączono obszerną książeczkę - z tekstami źródłowymi i komentarzami oraz materiałami ikonograficznym, w tym unikatowymi, archiwalnymi zdjęciami. W 1979 roku odnalezione zostały dwie z trzech części kolekcji wyniesionych z budynku Polskiego Radia - łącznie 93 metalowe krążki. Oczyszczone i zdigitalizowane, stanowią dziś ważną lekcję historii, jak również polskiej i światowej radiofonii.
W ramach akcji „Gdzie jest czarny neseser?” został uruchomiony został specjalny serwis internetowy czarnyneseser.pl gromadzący wszystkie informacje na temat kolekcji z 1939 roku oraz kontakty dla słuchaczy i internautów, którzy będą mogli przesyłać informacje mogące pomóc w poszukiwaniu płyt.
Wydawnictwo „Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku” do kupienia m.in. w sklepie Polskiego Radia sklep.polskieradio.pl.
IAR/PP