75 lat kończy aktor i reżyser Mariusz Benoit

Mariusz Benoit – aktor teatralny i filmowy oraz reżyser – w tym roku kończy 75 lat. Urodzony w 1950 roku we Wrocławiu, dorastał w rodzinie o silnych tradycjach artystycznych. Jego rodzice, Maria Zbyszewska i Ludwik Benoit, należeli do grona wybitnych aktorów polskiej sceny, dzięki czemu od najmłodszych lat wychowywał się w atmosferze teatru i filmu. Na ekranie zadebiutował jako jedenastolatek, wcielając się w Kubę w filmie Bitwa o Kozi Dwór z 1961 roku. W kolejnych latach zagrał w takich produkcjach jak "O dwóch takich, co ukradli księżyc" z 1962 roku oraz "Agnieszka 46" z 1964 roku. W 1974 roku ukończył łódzką Szkołę Filmową, rozpoczynając dorosły etap swojej aktorskiej drogi. W dorobku artysty znajduje się również rola w słuchowisku Polskiego Radia Narrenturm, powstałym na podstawie powieści Andrzeja Sapkowskiego, gdzie Benoit dołączył do obsady tej cenionej adaptacji audio.

Mariusz Benoit w filmie "80 milionów", reż. Waldemar Krzystek

producent Media Brigade

Teatr Powszechny – początek wielkiej drogi

Wkrótce po studiach Benoit został zaangażowany przez Zygmunta Hübnera do tworzącego się zespołu Teatru Powszechnego w Warszawie. Debiutował w Sprawie Dantona (1975), a pierwszą tytułową rolę – Judasza w Żegnaj Judaszu Ireneusza Iredyńskiego – zagrał w tym samym sezonie. Krytycy już wtedy dostrzegli jego wyjątkową wrażliwość i talent do budowania postaci wyciszonych, pełnych napięcia wewnętrznego.

Kolejne lata przyniosły wiele znaczących kreacji, m.in. w Barbarzyńcach Gorkiego (1976), Locie nad kukułczym gniazdem (1976) i Cesarzu Kapuścińskiego (1979). W Dniach Turbinów Bułhakowa (1977) stworzył poruszającego Aloszę Turbina – rolę, o której pisano, że nasycił ją „tragizmem słyszalnym w każdym słowie”.

W latach osiemdziesiątych imponował różnorodnością – grał zarówno w sztukach współczesnych, jak i kostiumowych. Szczególne uznanie zdobyła jego brawurowa rola Szarika-Szarikowa w Psim sercu (1987), gdzie z precyzją odtworzył zarazem „psią psychikę” i groteskową ludzką naturę.

Nowe otwarcie – współpraca z Jerzym Grzegorzewskim

Po odejściu z Teatru Powszechnego Benoit rozpoczął współpracę z Jerzym Grzegorzewskim – współpracę, która okazała się jedną z najważniejszych w jego karierze. W 1997 roku dołączył do zespołu Teatru Narodowego. Zagrał m.in. Władzia w Ślubie Gombrowicza – rola ta przyniosła mu nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza i uchodzi za jedną z najwybitniejszych kreacji aktorskich lat dziewięćdziesiątych.

W adaptacji Ulissesa (1999) wcielił się w Leopolda Blooma – zadanie wyjątkowo trudne, także dlatego, że musiał zmierzyć się ze słynną interpretacją Marka Walczewskiego. Krytycy podkreślali niezwykłą dyscyplinę, wyczucie formy i intelektualne wyrafinowanie tej roli.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez mariusz benoit (@mariusz.benoit)

Nowe role, nowe sceny

W kolejnych latach Benoit współpracował z Teatrem Rozmaitości, ponownie z Teatrem Powszechnym oraz Teatrem Dramatycznym. Zagrał m.in.:

• Gotfryda w Stosunkach Klary Krystiana Lupy (2003),

• Księcia Vincentia w Miarce za miarkę (2006),

• Króla Ignacego w Iwonie Gombrowicza (2007),

• Rebego Kruka w Całopaleniu Dei Loher (2009),

• Filipa II w Don Kiszocie Mateusza Pakuły (2010),

• Pana Capuletti w Romeo i Julii (2013).

Krytycy niezmiennie podkreślali jego umiejętność budowania postaci wieloznacznych, pełnych napięć, a jednocześnie zakorzenionych w psychologicznym realizmie.

Film, Teatr TV i radio

Choć dorobek filmowy Benoita nie jest tak obszerny jak teatralny, jego role zapadły w pamięć widzów. Zagrał m.in.:

• Janusza Kusocińskiego w Ostatnim okrążeniu (1977),

• Grundola w Piłkarskim pokerze (1988),

• Asasella w Mistrzu i Małgorzacie (1988),

• postaci w filmach Śmierć jak kromka chleba (1994), Szczur (1994), Czas zdrady (1997), 80 milionów (2011).

W Teatrze Telewizji stworzył ponad pięćdziesiąt ról – w Kartotece, Kordianie, Cezarze i Pompejuszu, Żywocie Łazika z Tormesu i wielu innych. Jego głos od lat pozostaje jednym z najbardziej rozpoznawalnych dzięki licznym realizacjom dubbingowym i spektaklom Teatru Polskiego Radia, gdzie jest regularnie angażowany.

Pedagog – mistrz aktorskiej dyscypliny

Od 1981 roku Benoit pracuje jako wykładowca warszawskiej szkoły teatralnej. W latach 1993–1996 był dziekanem Wydziału Aktorskiego. Wyreżyserował wiele dyplomów, a przedstawienie Miłość i gniew (1997) z udziałem m.in. Michała Żebrowskiego i Agnieszki Krukówny zdobyło uznanie na Festiwalu Szkół Teatralnych i trafiło do repertuaru Teatru Powszechnego.

Nagrody i wyróżnienia

Swoją pracą zdobył wiele nagród, m.in.:

• Nagrodę za Tartuffe’a na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych (1980),

• Srebrny Krzyż Zasługi (1988),

• Nagrodę za rolę w Psim sercu (1989),

• Nagrodę im. Zelwerowicza (1999),

• Złoty Mikrofon (2003),

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2011),

• Srebrny Medal Gloria Artis (2015)

Aktor, którego interesują wyzwania

Benoit w jednym z wywiadów powiedział:
„Ciekawią mnie role trudne, interesujące i złożone, stanowiące wysoki próg do pokonania… Takie, które zmuszają do wykrzesania z siebie czegoś na miarę literatury, jaką reprezentują.”

To zdanie doskonale podsumowuje dorobek aktora – pełen postaci wielowymiarowych, często wewnętrznie pękniętych, budowanych z niezwykłą precyzją i skupieniem. Mariusz Benoit pozostaje jednym z najważniejszych aktorów polskiej sceny, mistrzem subtelności, który potrafi jednocześnie zadziwiać dyscypliną artystyczną i głębią interpretacji.

IAR/culture.pl/pż