- To wspaniale, że Akademia Szwedzka doceniła literaturę z centralnej części Europy. Cieszę się, że jeszcze się trzymamy - powiedziała Olga Tokarczuk po tym, jak dowiedziała się o przyznaniu jej nagrody.
"Gratulacje dla Pani Olgi Tokarczuk. Sukces polskiego twórcy bardzo cieszy, tym bardziej, że to kolejny międzynarodowy sukces Pani Tokarczuk. Nagroda Nobla to dobitny dowód na to, że polska kultura jest doceniana na całym świecie. Gratuluję!" - napisał wicepremier Piotr Gliński.
Zapowiedział, że w związku z nagrodą dla Tokarczuk "tym bardziej zobowiązuje się powrócić do niedokończonych wcześniej lektur noblistki".
"Serdeczne gratulacje dla Pani Olgi Tokarczuk! Wielki dzień dla polskiej literatury. Kolejna polska pisarka, po poetce Wisławie Szymborskiej, otrzymuje literackiego Nobla. Brawo!" - czytamy we wpisie prezydenta Andrzeja Dudy na Twitterze.
Z gratulacjami pospieszył także premier Mateusz Morawiecki. "Serdecznie gratuluję Pani Oldze wielkiego sukcesu i cieszę się, że polska literatura jest tak ceniona na całym świecie. To wspaniała wiadomość" - napisał na Twitterze.
Literackim Noblem uhonorowano wcześniej czworo Polaków - Henryka Sienkiewicza, Władysława Reymonta, Czesława Miłosza i Wisławę Szymborską, która te nagrodę otrzymała w 1996 r. - Olga Tokarczuk ma umiejętność snucia opowieści, łączy w swoim pisarstwie tradycyjną formę powieści z bardzo nowoczesnymi środkami - powiedział prezes Fundacji Wisławy Szymborskiej Michał Rusinek.
Podkreślił, że Wisława Szymborska, która rzadko sięgała po prozę, a zwłaszcza po prozę współczesną, bardzo ceniła Olgę Tokarczuk. Poetka i pisarka spotkały się kiedyś na targach w Pradze.
- Olga łączy w swoim pisarstwie dwie rzeczy: dosyć tradycyjną, wydawałoby się przebrzmiałą formę powieści z bardzo nowoczesnymi środkami - mówił Michał Rusinek. - Ma umiejętność snucia opowieści, za co ceniła ją Szymborska. Ma się ochotę jej słuchać. Właściwe bez względu na to o czym opowiada, opowiada niezwykle zajmująco. To jest niezwykłe i myślę, że to zostało docenione przez Akademię – podkreślił.
Pracowała jako pokojówka w Londynie
Olga Tokarczuk urodziła się 29 stycznia 1962 r. w Sulechowie, studiowała psychologię na Uniwersytecie Warszawskim. Po studiach pracowała m.in. jako pokojówka w londyńskim hotelu i psychoterapeutka we Wrocławiu i Wałbrzychu. W 2018 r., odbierając w Londynie nagrodę Bookera, podkreśliła, że kolczyki, które ma na sobie, są z czasów, gdy pracowała jako pokojówka.
Gdy jej pierwsze utwory literackie zyskały popularność, zrezygnowała z pracy i po przeprowadzeniu się do Nowej Rudy poświęciła się pisaniu. Mieszka obecnie we Wrocławiu, a także w Krajanowie koło Nowej Rudy, w Sudetach Środkowych. Pejzaż i kultura tych okolic przewija się w kilku jej utworach. Jest autorką 17 książek - powieści, zbiorów opowiadań, esejów, a także scenariuszy filmowych. Jej twórczość była wielokrotnie przenoszona na deski teatralne i ekran filmowy. Jest jedną z najczęściej nagradzanych współczesnych polskich pisarek - ma na koncie m.in. nagrodę Fundacji im. Kościelskich, dwukrotnie - w latach 2007 i 2015 - otrzymała Literacką Nagrodę Nike, a w 2018 r. została uhonorowana Międzynarodową Nagrodą Bookera.
Zadebiutowała w 1989 r.
Olga Tokarczuk to rzadki przypadek pisarki cenionej zarówno przez krytyków, jak i publiczność. Debiutowała w 1979 r. opowiadaniami w czasopiśmie "Na Przełaj". W 1989 r. ukazał się jej tomik poetycki, a w 1993 r. pierwsza powieść - "Podróż ludzi Księgi". Książkę, zanim opublikowała ją oficyna Przedświt, odrzuciło wiele znanych i prestiżowych wydawnictw, które musiały poniewczasie żałować swojego sceptycyzmu, bo przyznały książce nagrodę Polskiego Towarzystwa Książek. To opowieść o nieudanej wyprawie po tajemniczą Księgę, w trakcie której na dwoje głównych bohaterów spływa wielka miłość. Fascynację ezoteryką zdradza też kolejna książka Tokarczuk - powieść "E.E." (1995). Tym razem akcja utworu została osadzona we Wrocławiu w początkach XX wieku, a główną bohaterką jest Erna Eltzner, dorastająca panienka z polsko-niemieckiej rodziny mieszczańskiej, u której odkryto talenty mediumiczne.
Wielkim sukcesem pisarki była jej trzecia powieść - "Prawiek i inne czasy", wydana w 1996 r. Tytułowy Prawiek, mityczna wioska położona rzekomo w samym środku Polski, to mikrokosmos, w którym w pomniejszonej skali można obserwować prawa, którymi rządzi się wszechświat. Z kolei "Dom dzienny, dom nocny", wydany dwa lata później, to najbardziej osobista książka Olgi Tokarczuk, osadzona w Kotlinie Kłodzkiej, gdzie mieszka.
"Bieguni" dwukrotnie nagrodzeni
Książka "Bieguni" z 2007 r. została nominowana do Literackiej Nagrody Europy Środkowej ANGELUS, a rok później nagrodzono ją także Nike. To studium psychologii podróży. Zdaniem autorki turystyka stała się współczesnym sposobem zaspokajania bardzo starego, atawistycznego, nomadycznego popędu.
Tytuł książki "Bieguni" nawiązuje do nazwy rosyjskiej sekty z XVIII w., której członkowie uważali, że świat jest dziełem szatana, a kiedy się zatrzymujemy, szatan ma do nas najlepszy dostęp. Żeby uciec przed diabłem, musimy się cały czas poruszać. Autorka opisuje świat współczesnych Biegunów, permanentnych podróżników, którzy mają swoje przedmioty, jak kosmetyki w małych opakowaniach, składane szczoteczki do zębów, jednorazowe kapcie, swoje choroby, związane ze zmianami czasu, własny język: prosty, sfunkcjonalizowany angielski. Istnieje nawet odrębna gałąź psychologii, która ich opisuje - psychologia podróżna.
W 2008 r. "Bieguni" zdobyli Literacką nagrodę Nike, a dekadę później, w 2018 r., książka, której angielskie wydanie nosi tytuł "Flights" (tłum. Jennifer Croft), otrzymała nagrodę Międzynarodowego Bookera.
Literackim Noblem zostało dotąd uhonorowanych 114 osób, w tym czworo Polaków - Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz i Wisława Szymborska.
IAR/PAP/PR24/dad