Redakcja Polska

88 lat temu polscy matematycy złamali szyfr niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma

31.12.2020 16:08
88 lat temu, 31 grudnia 1932 roku, polscy matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfr Enigmy, niemieckiej maszyny szyfrującej. Rok później wspólnie zbudowali działającą kopię urządzenia. Dzięki sukcesowi polskich kryptologów druga wojna światowa została skrócona o dwa-trzy lata. Niemcy do końca wojny byli przekonani, że Enigmy nikt nie jest w stanie rozszyfrować.
Audio
Enigma
Enigmashuttesrstock/Bosko

Po przekazaniu szyfru Enigmy Brytyjczykom w ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park niedaleko Londynu pracowało ponad 10 tysięcy osób, które wykorzystywały informacje otrzymane od polskich matematyków.

Osiągnięcie Polaków w znacznym stopniu przyczyniło się do sukcesów militarnych aliantów, między innymi w bitwie o Anglię, walkach na Atlantyku i zwycięstwie pod Falaise we Francji. W 1940 roku złamano główny szyfr operacyjny Luftwaffe, a w 1943 - kod niemieckiej marynarki.

W powojennej Polsce zasługi naszych kryptologów wymazywano z powszechnej pamięci, a złamanie kodu Enigmy zostało przypisane wywiadowi brytyjskiemu. Na Zachodzie informacje o służbie alianckiej Rejewskiego, Różyckiego i Zygalskiego ukrywano w tajnych archiwach. Pierwsze wiadomości o sukcesie Polaków ukazały się na początku lat 70. Oficjalnie Brytyjczycy przyznali to dopiero po wejściu Polski do NATO.

Enigma, skonstruowana w latach 20. ubiegłego wieku, przypominała maszynę do pisania. Niemcy zastosowali w niej matematyczną metodę kodowania wiadomości. Aby odszyfrować tekst, odbiorca musiał mieć identyczną maszynę i klucz depeszy.

W 2000 roku Rejewski, Różycki i Zygalski zostali odznaczeni pośmiertnie Krzyżami Wielkimi Orderu Odrodzenia Polski. W 2012 roku Senat Rzeczpospolitej uczcił ich specjalną uchwałą, uznając trójkę kryptologów za bohaterów drugiej wojny światowej. Dwa lata później Międzynarodowe Stowarzyszenie Inżynierów (IEEE) uhonorowało trzech Polaków prestiżowym wyróżnieniem Milestone. "Kamieniami milowymi" wyróżniono dotąd, za osiągnięcia znaczące dla historii świata, ok. 120 naukowców.

We wrześniu ubiegłego roku w krypcie Panteonu Narodowego w podziemiach kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie uroczyście złożono w sarkofagu urny z ziemią z miejsc związanych ze śmiercią lub pochówkiem kryptologów. Kapituła Panteonu Narodowego zdecydowała o umieszczeniu w nim sarkofagu z urnami, z których żadna nie zawiera ludzkich szczątków, w drodze wyjątku, by oddać hołd uczonym za ich wyjątkowe dokonania.

Po wybuchu drugiej wojny światowej, jesienią 1939 roku, trójka kryptologów ewakuowała się przez Rumunię do Francji. Jerzy Różycki zginął w 1942 roku w katastrofie statku na Morzu Śródziemnym. Zygalski i Rejewski pracowali do końca wojny w radiowej jednostce Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych pod Londynem. Henryk Zygalski zmarł w Anglii w 1978. Marian Rejewski w 1946 roku wrócił do kraju, był urzędnikiem w fabrykach w Bydgoszczy. Inwigilowany przez bezpiekę, swój udział w złamaniu Enigmy ujawnił we wspomnieniach, które zdeponował w Wojskowym Instytucie Historycznym. Zmarł w 1980 roku.

IAR/PP