Redakcja Polska

17 lat temu zmarł Jan Nowak-Jeziorański, legendarny "kurier z Warszawy"

20.01.2022 13:16
17 lat temu, 20 stycznia 2005 roku, zmarł Jan Nowak-Jeziorański, pisarz, polityk, żołnierz AK, legendarny "kurier z Warszawy", cichociemny. Po wojnie wieloletni dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. 
Audio
  • 17 lat temu zmarł Jan Nowak-Jeziorański [POSŁUCHAJ]
Jan Nowak-Jeziorański, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1952-1976
Jan Nowak-Jeziorański, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1952-1976archiwum NAC

W czasie okupacji działał w podziemiu, był kurierem i emisariuszem Naczelnego Wodza i Komendanta Głównego Armii Krajowej. Walczył w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie został redaktorem polskiej sekcji BBC w Londynie, a następnie przez 25 lat kierował sekcją polską Radia Wolna Europa w Monachium.

Rozgłośnia była źródłem obiektywnych informacji o kraju i świecie. W latach stalinizmu, represji i fałszowania historii, dawała Polakom prawdę i poczucie wspólnoty. Bez nas ludzie nie wiedzieliby, co dzieje się w Polsce - powiedział po latach Jan Nowak-Jeziorański.

Jan Nowak-Jeziorański działał na rzecz opozycji demokratycznej w Polsce, podejmował starania o redukcję naszego zadłużenia. Był konsultantem amerykańskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego za prezydentury Jimmy'ego Cartera i Ronalda Reagana. Dzięki swojej pozycji w USA odegrał istotną rolę w procesie wstępowania Polski do NATO.

W 2002 roku, po ponad pół wieku emigracji, Jan Nowak-Jeziorański wrócił na stałe do kraju. Zaangażował się w działalność na rzecz wejścia Polski do Unii Europejskiej. Często podkreślał osiągnięcia rodaków i potrzebę doceniania tego, co już udało się zrobić.

W latach 90. był związany z Polskim Radiem, na którego antenie prowadził cykl felietonów "Polska z oddali". W 2002 roku otrzymał prestiżowe wyróżnienie radiowe - Diamentowy Mikrofon, przyznawany najwybitniejszym postaciom radiowym.

Jan Nowak-Jeziorański zmarł 20 stycznia 2005 roku. Został pochowany na warszawskich Powązkach. Pożegnały go tysiące warszawiaków, przedstawiciele świata polityki, kultury i nauki, także duchowni. Uroczystościom pogrzebowym przewodniczył ówczesny prymas Polski kardynał Józef Glemp.

Jan Nowak-Jeziorański był też pisarzem. Jego kolejne książki - "Kurier z Warszawy", "Wojna w eterze", "Rozmowy o Polsce", "Polska wczoraj, dziś i jutro" - stawały się bestsellerami. Swoje zbiory archiwalne przekazał Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich.

W 1994 roku otrzymał najwyższe polskie odznaczenie - Order Orła Białego. Dwa lata później został uhonorowany Medalem Wolności - najwyższym cywilnym odznaczeniem Stanów Zjednoczonych. Za zasługi w czasie wojny odznaczono go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych. Był laureatem wielu nagród i wyróżnień.

W Polsce znajduje się wiele upamiętnień Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Poza licznymi szkołami i ulicami, jego imię nadano głównej sali wykładowej w Muzeum Powstania Warszawskiego. W 2006 roku przy domu, w którym mieszkał na Powiślu w Warszawie, został odsłonięty pomnik-ławeczka Jana Nowaka Jeziorańskiego. Rok 2014, w którym przypadała 100. rocznica urodzin legendarnego kuriera, był ogłoszony Rokiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

IAR/PP