Redakcja Polska

Niskie wyroki, uniewinnienia - tak Niemcy rozliczali swoje zbrodnie wojenne. Debata Instytutu Pileckiego w Berlinie

14.01.2021 15:08
Śledztwa i powojenne procesy przeciwko zbrodniarzom nazistowskim były tematem dyskusji, zorganizowanej przez Instytut Pileckiego w Berlinie. - Problemy prawne i wymiar polityczny stanowią oś do wszystkich rozważań nad skandalem braku powojennej sprawiedliwości - powiedział dyrektor Instytutu Pileckiego w Berlinie, Hanna Radziejowska.
Personel Auschwitz-Birkenau podczas procesu w Norymberdze (grudzień 1946)
Personel Auschwitz-Birkenau podczas procesu w Norymberdze (grudzień 1946)Foto: Niemieckie Archiwum Federalne/Wikipedia/CreativeCommons

Berlińską debatę zorganizowano z okazji uruchomienia cyfrowego archiwum Instytutu Pileckiego w Warszawie.

W środę wieczorem, w dyskusji online zatytułowanej "Śledztwa i powojenne procesy przeciwko zbrodniarzom nazistowskim. Historyczna wartość dokumentacji procesowej w kontekście badań nad II wojną światową i przewartościowania historii we współczesnych demokracjach", udział wzięli Christian Frosch - reżyser, autor nagrodzonego austriackiego filmu "Murer" (2017) o procesie Franza Murera, kata z Wilna, dr Andrej Angrick, badający zbrodnie wojenne Wehrmachtu i zagładę Żydów oraz dr Joanna Nikel - badaczka terroru okupacji niemieckiej na Mazowszu, naukowiec Instytutu Pileckiego, kurator wystawy "Zawołani po imieniu". Moderatorem dyskusji była Hanna Radziejowska - dyrektor Instytutu Pileckiego w Berlinie.

Dyskusja dotyczyłam m.in. historycznej wartości dokumentacji procesowej w kontekście badań nad II wojną światową. Uczestnicy próbowali też znaleźć odpowiedź na pytanie w jakim stopniu źródła archiwalne - przesłuchania i materiały procesowe, które powstały podczas procesów norymberskich do lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, mogą otworzyć nowe perspektywy badawcze w zakresie opisu zbrodni popełnionych przez funkcjonariuszy III Rzeszy.

Niemcy mieli problem z rozliczeniem zbrodni

Szczególnie gorzko brzmiały fragmenty dyskusji, dotyczące powojennych śledztw i procesów zbrodniarzy wojennych, które często kończyły się uniewinnieniem austriackich lub niemieckich zbrodniarzy. Państwo niemieckie miało problem z rozliczeniem zbrodni niemieckich w czasach II wojny światowej, stwierdzono, przywołując przykłady procesów, w których zbrodniarze otrzymywali niskie wyroki lub w ogóle nie byli skazani.

Po II wojnie światowej w zachodnioniemieckim kodeksie karnym brakowało przepisów odnoszących się bezpośrednio do zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości czy też zbrodni wojennych. Z tego powodu osoby oskarżone o udział w najcięższych zbrodniach narodowego socjalizmu mogły być sądzone wyłącznie z artykułu 211 (morderstwo). Zbrodnie nazistowskie, które były motywowane nienawiścią rasową były zazwyczaj kwalifikowane jako "morderstwo z niskich pobudek". Sam fakt służby w obozie zagłady nie wystarczył do wydania wyroku skazującego – oskarżonemu należało udowodnić, iż osobiście dokonywał zbrodni. Wielokrotnie nie brano pod uwagę zeznań świadków, często uznając je za mało wiarygodne.

Potrzeba dialogu

- Otwarcie czytelni naszego cyfrowego archiwum Instytutu Pileckiego w Warszawie to właściwy moment aby w gronie polsko-niemiecko- austriackim podyskutować o problemie powojennego nieukarania zbrodniarzy niemieckich i austriackich - także w kontekście dzisiejszych polsko-niemieckich relacji - mówi Polskiej Agencji Prasowej dyrektor Instytutu Pileckiego w Berlinie, Hanna Radziejowska. - Problemy prawne i wymiar polityczny stanowią oś do wszystkich rozważań nad skandalem braku powojennej sprawiedliwości. Warto je dobrze znać i zrozumieć, a zdigitalizowanie przez Instytut Pileckiego archiwum Centralnej Agencji Ścigania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu może stanowić punkt zwrotny - podkreśla.

Radziejowska zauważa też, że "demokratyzacja dostępu do wiedzy jakim jest cyfrowe i dostępne archiwum to właściwy punkt wyjścia do dalszych badan i dyskusji nad powojennymi rozliczeniami w Europie oraz poznawaniem samej historii terroru okupacji niemieckiej. Ta debata bardzo dobrze zarysowała wiele tematów i wyzwań dla badaczy i twórców oraz znaczenie upowszechniania tej tematyki".

PAP/dad

Mitch McConnell: nie ma szans, by proces Trumpa w Senacie zakończył się przed 20 stycznia

14.01.2021 10:48
Lider republikańskiej większości w Senacie Mitch McConnell ocenił w środę, że nie ma szans, by proces dotyczący uznania prezydenta Donalda Trumpa winnym "podżegania do powstania" w Senacie zakończył się przed 20 stycznia i zaprzysiężeniem Joe Bidena.

Polska jednym z krajów, których gospodarka najmniej ucierpiała w czasie pandemii

14.01.2021 13:01
Jak poinformował Eurostat, w listopadzie produkcja przemysłowa w Polsce wzrosła o 2,9 procent w porównaniu z tym samym okresem roku poprzedniego.

Polska Fundacja Narodowa nadal będzie pomagać kombatantom w czasie epidemii

14.01.2021 14:56
W czasie epidemii koronawirusa Polska Fundacja Nadrowa pomaga kombatantom II wojny światowej w ramach akcji "Obiady i Korpus rehabilitacyjny dla Powstańców Warszawskich". Dziś zarząd Fundacji zdecydował, że projekt zostanie przedłużony do końca marca.

Duży potencjał współpracy energetycznej Polski i Izraela

15.01.2021 09:30
Polska i Izrael znajdują się na tej samej ścieżce transformacji energetycznej. Mogą współpracować w tym zakresie dzięki potencjałowi ich firm i pomimo różnic między ich sektorami energetycznymi.