OD OKRĄGŁEGO STOŁU DO III RP
Po wyjściu z więzienia (na mocy amnestii) w lipcu 1984 roku Zbigniew Romaszewski został zatrudniony w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (w 1964 roku skończył Wydział Fizyki na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1980 roku obronił doktorat w Instytucie Fizyki Polskiej Akademii Nauk, gdzie pracował od ukończenia studiów do 1983 r.) jako redaktor "Acta Physica Polonica".
Wciąż był zaangażowany w działalność na rzecz praw człowieka, m.in. w grudniu 1984 roku był autorem "Listu w obronie represjonowanych w ZSRS dysydentów Jeleny Boner i Andrieja Sacharowa", a we wrześniu 1985 roku był głównym organizatorem Tygodnia Więźnia Politycznego.
Razem z żoną założył Polski Fundusz Obrony Prawnej, a w latach 1986-1989 stał na czele działającej jawnie Komisji Interwencji i Praworządności "Solidarności". W sierpniu 1988 roku uczestniczył w Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w parafii św. Maksymiliana Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach.
W oficjalnych obradach Okrągłego Stołu, od 6 lutego 1989 roku , Zbigniew Romaszewski pracował jako ekspert w zespole ds. wymiaru sprawiedliwości.
W kraju pogłębiał się kryzys gospodarczy, który był m.in. konsekwencją stanu wojennego. NSZZ "Solidarność" pozostawała nielegalna, a napięcie w społeczeństwie sięgało zenitu. Była wiosna 1988 roku. Od kwietnia rozpoczęła się fala protestów w całym kraju, które przyczyniły się do podjęcia próby porozumienia między władzą a opozycją w ramach obrad Okrągłego Stołu.
Idea zorganizowania obrad między środowiskiem solidarnościowym i stroną rządzącą zrodziła się 31 sierpnia 1988 roku podczas spotkania generała Czesława Kiszczaka z Lechem Wałęsą. Rozmowy przygotowujące Okrągły Stół odbyły się w podwarszawskiej Magdalence.
W oficjalnych obradach Okrągłego Stołu, od 6 lutego 1989 roku, Zbigniew Romaszewski pracował jako ekspert w zespole ds. wymiaru sprawiedliwości.
W częściowo wolnych wyborach w czerwcu 1989 roku dostał się do Senatu, najpierw z listy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" przy Lechu Wałęsie. Od tego czasu zasiadał w Senacie nieprzerwanie do 2011 roku. W latach 2007-2011 był wicemarszałkiem Izby.
Romaszewski był znany ze swojego zaangażowania w sprawy lustracji. Jako szef senackiej Komisji Praw Człowieka i Praworządności VI kadencji proponował wiele poprawek do ustawy lustracyjnej, które nie znalazły jednak uznania partyjnych kolegów i przepadły podczas głosowania w Senacie.
Według Romaszewskiego ustawa lustracyjna wyszła z Senatu "niespójna i obciążona wieloma błędami". W maju 2007 roku Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjne 39 zapisów nowego prawa lustracyjnego z października 2006 roku.
W kolejnych wyborach w 2011 roku Romaszewski nie dostał się do Senatu. Pokonał go popierany przez Sojusz Lewicy Demokratycznej i Platformę Obywatelską były marszałek Sejmu Marek Borowski.
Zbigniew Romaszewski zasiadał w Senacie nieprzerwanie od 1989 do 2011 roku.
Sąd Okręgowy w Warszawie w 2013 roku przyznał Zbigniewowi Romaszewskiemu odszkodowanie w wysokości 240 tys. zł (Romaszewski żądał 85 tys.) za krzywdy wyrządzone wyrokiem 4,5 lat więzienia, wydanego w 1983 r. przez sąd wojskowy za zorganizowanie podziemnego Radia "Solidarność".
Zbigniew Romaszewski zmarł 13 lutego 2014 roku w Warszawie. Na rok przed śmiercią został uhonorowany Orderem Orła Białego przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.
Obrady Okrągłego Stołu.
Warszawa, 5.04.1989. Fot. PAP/Jan Bogacz
Zbigniew Romaszewski w czasie kampanii wyborczej kandydatów z listy NSZZ Solidarność.
Warszawa 30.08.1993. Fot. PAP/Teodor Walczak
Demonstracja Porozumienia Centrum. Od lewej: Edmund Krasowski, Kornel Morawiecki, Zbigniew Romaszewski i Wojciech Ziembiński.
Warszawa, 4.06. 1993. Fot. PAP/Aleksander Dunin-Kęplicz
Prezydent Lech Kaczyński i Zbigniew Romaszewski w Kancelarii Prezydenta.
Warszawa, 10.11.2006. Fot. PAP/Tomasz Gzell
