Goście Jedynki z Instytut Problemów Jądrowych w Świerku na co dzień zajmują się projektem naukowo-badawczym o skomplikowanej nazwie: "Rozwój specjalizowanych systemów wykorzystujących akceleratory i detektory promieniowania jonizującego do terapii medycznej oraz wykrywania materiałów niebezpiecznych i odpadów toksycznych". Spróbujmy wyjaśnić prosto i zrozumiale, na czym te badania polegają.
- Detektor, który najlepiej znamy i z którego korzystamy bez przerwy, to nasze oko – tłumaczy dyrektor instytutu prof. Grzegorz Wrochna. - Jest to detektor promieniowania magnetycznego zwanego światłem. Detektorem jest również stara dobra klisza fotograficzna czy nasz współczesny aparat cyfrowy. Mikrofon, do którego mówię, to też detektor – fal dźwiękowych.
Czyli to życie, w którym uczestniczymy, właściwie jest usiane detektorami?
- Często nie zdajemy sobie sprawy, że wykorzystujemy je na co dzień - stwierdza ekspert. - Oko potrzebne jest nam do tego, żebyśmy zobaczyli światło. Dzięki temu widzę np. pana redaktora. Jeżeli chciałbym zajrzeć do wnętrza, musiałbym już użyć promieniowania o większej energii, np. promieni rentgena. Jeżeli chcemy natomiast prześwietlić silnik albo konstrukcję mostu, trzeba uciec się do jeszcze wyższych energii. Podobnie, jeśli chcielibyśmy zniszczyć nowotwór w ciele człowieka. I właśnie do tego, żeby uzyskać promieniowanie różnego rodzaju o coraz to większych energiach, używamy urządzeń nazywanych akceleratorami.
Akceleratory są wykorzystywane w bardzo wielu dziedzinach badań. Jesteśmy odbiorcami gazu, który dopływa do nas rurociągami, jeździmy samochodami, które przejeżdżają przez mosty i właściwie nie zastanawiamy się, jaki sztab ludzi oraz sprzętu czuwa nad naszym bezpieczeństwem. Jak wykorzystuje się akcelerator i detektor w diagnostyce sprzętu?
– Diagnostyką sprzętu zajmuje się dziedzina nazywana ogólnie badaniami nieniszczącymi, ponieważ w trakcie diagnozowania mostu nie chcemy go wysadzić ani przekroić - mówi dr Sławomir Wronka. - Chcemy zajrzeć do środka, żeby ocenić jego stan, czy nie jest zardzewiały, czy łączenia są trwałe, czy może służyć nam jeszcze wiele lat. Do tego wykorzystuje się tzw. radiografię przemysłową...
Aby wysłuchać całej audycji Artura Wolskiego, wystarczy wybrać dźwięk "Nauka może być prosta" w boksie "Posłuchaj" w ramce po prawej stronie.