15 kwietnia 1998 zmarł Pol Pot, premier Kambodży, jeden z największych zbrodniarzy XX wieku. Twórca reżimu, który w latach 1975-1979 doprowadził do śmierci 1,5 miliona ludzi, co stanowiło w tym okresie blisko jedną czwartą kambodżańskiego społeczeństwa.
Saloth Sar
Całe życie Pol Pota osnute było tajemniczością, niedokładnością i wieloznacznością. Naprawdę nazywał się Saloth Sar i urodził się w latach 20. XX wieku. Ideałami marksizmu zafascynował się podczas studiów w Paryżu. We Francji zaczytywał się w pismach Sartre’a, u którego pociągały go stwierdzenia o absurdzie ludzkiej egzystencji. – Niepowodzenia w nauce wielu badaczy uznaje za przyczynę wprost zoologicznej nienawiści do ludzi wykształconych – mówił na antenie PR prof. Władysław Góralski.
Marsz Czerwonych Khmerów
W 1953 roku powrócił do Kambodży i wstąpił do komunistycznej partyzantki. Był jednym z założycieli Komunistycznej Partii Kambodży. Działalność Pol Pota nabrała rozpędu w 1970 roku, kiedy to doszło do zamachu stanu i obalenia dotychczasowego władcy Norodoma Sihanouka. Rządy przejął proamerykański gen. Lon Nol, a do kraju wkroczyły wojska Stanów Zjednoczonych i Wietnamu Południowego.
Sojusz z pokonanym królem i pomoc finansowa z Chin i od Vietcongu pozwoliła Pol Potowi zebrać pod swym dowództwem armię liczącą nawet pięćdziesiąt tysięcy ludzi. Paroletnia wojna domowa skończyła się wraz ze zdobyciem przez Czerwonych Khmerów Phnom Penhu 17 kwietnia 1975.
Demokratyczna Kampucza
Rok 1975 ogłoszono Rokiem Zerowym. Pol Pot, premier nazywany odtąd Bratem Numer Jeden, zmienił nazwę kraju na Demokratyczna Kampucza.
Pierwszym zarządzeniem tyrana był nakaz opuszczenia przez wszystkich mieszkańców dwumilionowej stolicy i przeniesienia się na tereny wiejskie. – Podjęto próbę budowy czystego społeczeństwa, nie skażonego zgnilizną mieszczaństwa i nauką – stwierdził prof. Góralski.
Wielki obóz pracy
Czteroletni plan budowy socjalizmu zakładał całkowitą kolektywizację i obowiązek pracy od 12 do 15 godzin dziennie. Całą gospodarkę oparto na pracy ręcznej w rolnictwie. Zniesiono walutę i zlikwidowano sklepy. Zamknięto szkoły i uczelnie. Zakazano wydawania gazet, książek i wstępu do świątyń. Każdy kto nie był niepiśmiennym chłopem stał się ideologicznym wrogiem i miał zostać unicestwiony.
Szacuje się, że w latach 1975-1979 z głodu, chorób i wycieńczenia zginęła prawie jedna czwarta liczącego 6 milionów ludzik kraju. Ponurym pomnikiem historii stało się więzienie Tuol Sleng (S-21), gdzie nieustannie prowadzono brutalne przesłuchania. Z szesnastu tysięcy uwięzionych przeżyło zaledwie kilka osób.
Kres dyktatury
Kres ludobójstwu położyły wojska wietnamskie, które po krótkiej wojnie, w styczniu 1979 roku zajęły Kambodże i obaliły reżim Pol Pota. On sam uciekł do Tajlandii, gdzie żył spokojnie aż do 1997 roku. Wytoczony wówczas proces zakończył się wyrokiem dożywotniego więzienia w formie aresztu domowego. Krwawy dyktator zmarł na atak serca 15 kwietnia 1998.
Posłuchaj audycji o jednym z największych tyranów XX wieku.
mjm