48 lat temu, 2 września 1969 zmarł Hồ Chí Minh, współtwórca i pierwszy prezydent Wietnamu w czasie dwóch największych burz dziejowych jakie przeszły przez ten kraj. Allan Bullock pisał o nim: "Wietnamski ruch stworzony przez Hồ Chí Minha okazał się zdolny do unikatowego zwycięstwa nie tylko nad Francją, lecz również nad Stanami Zjednoczonymi – najpotężniejszym państwem świata".
Tułaczka po świecie
Urodził się 19 maja 1890 w rodzinie chłopskiej w pobliżu Hue – dawnej stolicy Cesarstwa Wietnamskiego. Poznawszy w szkole językowej chiński i francuski ruszył w 1911 roku do Francji. I wojna światowa zastała go w Londynie, gdzie pracował jako kucharz hotelowy. Kolejne lata spędził w Paryżu, gdzie imał się różnych zawodów, jednocześnie rozpoczynając działalność polityczną i publicystyczną. Pisał do francuskiej prasy lewicowej, co wiązało się z jego marzeniem o niepodległości kraju, który był w tym czasie kolonią francuską pod nazwą Indochin.
- To była sprawa poszukiwania dróg i wpływowych przyjaciół, którzy poprą walkę o niepodległość – mówił gość audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku" - to doprowadziło do zbliżenia z socjalistyczną partią Francji.
W poszukiwaniu sojuszników
Pierwszym aktem jego działalności, dzięki któremu stał się sławny w szerszych kręgach, było memorandum w 1919 roku skierowane do konferencji pokojowej w Wersalu. Petycja zawierała bardzo skromne żądanie o równouprawnienie narodów Indochin z Francuzami.
Rok później Hồ Chí Minh na konferencji partii socjalistycznej poparł skrzydło, które bezwarunkowo opowiadało się za niepodległością narodów kolonialnych. Z komunistyczną partią Francji związał się na kolejne trzy lata.
Z Paryża udał się szukać sojuszników do Moskwy na kongres Międzynarodówki Komunistycznej. - W tym czasie już dostrzega, że główną siłą w Wietnamie, która może doprowadzić do niepodległości jest włączenie do tej walki chłopstwa – mówił Władysław Góralski.
W Chinach prowadził aktywną działalność z wietnamskimi emigrantami, czego owocem było utworzenie pierwszej organizacji – Stowarzyszenie Młodzieży Rewolucyjnej Wietnamu – bazy dla dalszej działalności.
- To był działacz ruchu rewolucyjnego, którego marzeniem była niepodległość Wietnamu. Na tej drodze gotów był współpracować ze wszystkimi, którzy chcieli i mogli tą walkę poprzeć – podsumował ekspert.
Wszystko dla Wietnamu
Pierwszą próbę powstania przeciwko Francji Hồ Chí Minh podjął w 1930 roku. Wówczas w Wietnamie doszło do dużych zaburzeń zorganizowanych częściowo przez Partię Komunistyczną. Tysiące osób aresztowano i skazano, a Hồ Chí Minha, który uszedł do Hong Kongu, zaocznie skazano na karę śmierci.
W 1938 udał się nielegalnie do Chin, gdzie spotkał się z Mao Tse-Tungiem. Na pograniczu chińsko-wietnamskim zastała go II wojna światowa, a do Indochin wkroczyła armia japońska.
- Powstał dylemat jak w nowych warunkach prowadzić walkę o niepodległość Wietnamu – mówił Władysław Góralski - Hồ Chí Minh uznaje to za okazję do bezpośredniej walki o niepodległość. Rezultatem tego jest utworzenie Ligi Niepodległości Wietnamu, w skrócie Vietminh, na której czele staje.
Spór z Francją
2 września 1945 proklamował powstanie Demokratycznej Republiki Wietnamu, co szybko doprowadza do ostrego sporu z Francją. Ho Chi Minh musiał wybrać między rokowaniami, a wojną. Doszedł do wniosku, że Wietnam jest jeszcze zbyt słaby, aby przyjąć francuskie wyzwanie. Rozmowy zakończyły się zawarciem tymczasowego porozumienia. Dalsze rokowania odbyły się we Francji w 1946 roku. Wizyta zakończyła się kompromisem. Republika Wietnamska miała funkcjonować w ramach Unii Francuskiej i Federacji Indochińskiej. W ciągu roku Hồ Chí Minh zrobił wszystko, aby do starcia zbrojnego nie doszło.
A więc wojna!
Doszło do niej na skutek działań władz kolonialnych Francji, które nie chciały uznać niepodległości Wietnamu. W grudniu 1946 roku rozpoczęła się 9-letnia wojna zakończona politycznym i militarnym zwycięstwem Wietnamu.
Jednak wygrani nie mogli skorzystać z owoców tego zwycięstwa. Pod wpływem Stanów Zjednoczonych zawarto kompromis, który podzielił Wietnam na dwa państwa z linią demarkacyjną na 17 równoleżniku. Po dwóch latach miało dojść do wyborów. Jednak jak pisał Dwight Eisenhower w swoich pamiętnikach: "Nie mogliśmy się zgodzić na wybory, ponieważ wszyscy którzy znali Wietnam mówili mi, że podczas takich wyborów 80 proc. Wietnamczyków głosować będzie na Hồ Chí Minha".
Amerykańskie piekło
Na tle dążeń Hồ Chí Minha do opanowania południa, w połowie lat 60. wybuchła następna wojna. Tym razem ze Stanami Zjednoczonymi. Przywódca nie doczekał zwycięstwa, zmarł w 1969 roku.
mjm