Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
IAR
Agnieszka Kamińska 22.07.2012

70 rocznica likwidacji getta w Warszawie

22 lipca 1942 hitlerowcy zaczęli akcję wysiedlania getta w stolicy. Wyruszył pierwszy transport do obozu w Treblince.
Pojmani przez SS Żydzi w trakcie powstania w getcie warszawskim w 1943 roku (zdjęcie z raportu Jrgena Stroopa z maja 1943 roku)Pojmani przez SS Żydzi w trakcie powstania w getcie warszawskim w 1943 roku (zdjęcie z raportu Jürgena Stroopa z maja 1943 roku)archiwum IPN
Posłuchaj
  • Świadek zagłady getta
  • W 1943 roku na terenie getta wybuchło powstanie, które trwało do połowy maja 1943 roku. Jednym z ocalałych uczestników powstania w getcie był Stefan Grajek, który w 1998 roku uczestniczył w obchodach 55. rocznicy wybuchu powstania:
  • Marek Edelman o powstaniu w getcie
Czytaj także

Do września, w ramach tak zwanej "Aktion Reinhard", do Treblinki z getta warszawskiego trafiło około 300 tysięcy Żydów. W obozie zagłady w Treblince, wśród tysięcy Żydów, w sierpniu 1942 roku został zamordowany wybitny pedagog, pisarz, działacz społeczny i lekarz, Janusz Korczak. Zginął w komorze gazowej wraz ze swymi wychowankami z sierocińca.

Getto warszawskie zostało ostatecznie zlikwidowane i zrównane z ziemią, 16 maja 1943 roku. Niemieccy okupanci po zdławieniu powstania w getcie wysadzili w powietrze Wielką Synagogę przy ulicy Tłomackie. Później na terenie getta Niemcy przeprowadzali masowe egzekucje mieszkańców Warszawy - polskich więźniów politycznych oraz Żydów schwytanych po "aryjskiej stronie". Od lata 1943 roku w okolicach ulicy Gęsiej funkcjonował niemiecki obóz koncentracyjny.

Obchody w Warszawie

Warszawa uczci w niedzielę pamięć poległych, w szczególności dzieci. Głównym punktem obchodów będzie dwugodzinny Marsz Pamięci, który rozpocznie się o 17:00 spod pomnika na Umschlagplatzu. Każdy z uczestników otrzyma wstążkę pamięci. Na większości z nich będzie wypisane imię jednego z żydowskich dzieci zamordowanych podczas Holokaustu. Niektóre nie będą jednak podpisane i będą symbolizowały bezimienne ofiary. Marsz zakończy się pod Domem Dziecka imienia Janusza Korczaka na warszawskiej Woli. Tam jego uczestnicy zawieszą wstążki, tworząc w ten sposób symboliczny pomnik pamięci najmłodszych ofiar Holokaustu.

W ramach obchodów w Kordegardzie zostanie otwarta wystawa zatytułowana "Dziennik getta - rysunki. Z podziemnego archiwum getta warszawskiego". Celem ekspozycji jest uczczenie ofiar i przypomnienie, że właśnie 22 lipca w 1942 roku rozpoczęły się masowe wysiedlenia Żydów. Kurator wystawy sekretarz stanu w ministerstwie kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Żuchowski podkreśla, że na wystawie są rysunki wykonane przez Rozenfelda - bliżej nieznanego artystę. Na wystawę składa się 5 rysunków opatrzonych komentarzami, autor opisał getto i ocenił zarówno oprawców jak i ofiary.

Elementem wystawy jest też kromka chleba - około 140 gramowa, czyli dzienna racja żywnościowa w warszawskim getcie. Chleb został wypieczony według receptury z czasów funkcjonowania getta. Prezentacja ma pokazać w jaki wyglądała dzienna racja żywnościowa.

Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego profesor Paweł Śpiewak zaznacza, że obchody rocznicowe likwidacji getta mają szczególną uwagę skierować na cierpienie dzieci. Na wystawie znajduje się przejmujący rysunek przedstawiający dzieci, które są przesłuchiwane w związku z przemytem chleba. Los takich dzieci był tragiczny tłumaczy Śpiewak. Szmuglerzy musieli płacić karę - 50 złotych, ale dzieci takich pieniędzy nie miały więc były zamykane za kare w ochronkach, ale zdarzały się wypadki, że dzieci trafiały na pół roku do więzienia i nie przeżywały takich sytuacji.
Na wystawie zostanie także zaprezentowana projekcja video Mirosława Bałki pod tytułem "apple T".

IAR/agkm

Zobacz serwis portalu polskieradio.pl: II wojna światowa >>>