40 lat temu rewolucja doprowadziła do ucieczki szacha, a kraj po 2,5 tysiącach lat przestał być monarchią, stając się republiką o unikalnym na skalę światową systemie sprawowania władzy. Na Bliskim Wschodzie wyrosło państwo, które Europa i USA wielokrotnie krytykowały i karciły sankcjami, traktując je jako zagrożenie, które chce wyprodukować broń atomową. Władza w Iranie należy do duchowego Najwyższego Przywódcy – rahbara, kontrolującego wybrane w wyborach władze, w tym prezydenta. Pierwszym rahbarem był nieżyjący już Ajatollah Chomeini. Gdy 1 lutego 1979 roku wrócił on z wygnania z Francji, na lotnisku i w całym Teheranie witały go miliony Irańczyków. Rewolucjoniści zaczęli atakować bazy wojskowe i posterunki policji. Powołany przez szacha rząd ustąpił, część ministrów rozstrzelano, a 11 lutego armia oświadczyła, że odstępuje od walki.
Od tamtego momentu wizerunek polityki Iranu jest jednoznaczny i kojarzy się ze słowami wykrzykiwanymi w każdy piątek w jednym z teherańskich meczetów: "śmierć Ameryce". Jednak po 40 latach idea rewolucji, ostrych norm religijnych i wrogość wobec Zachodu nie jest już tak popularna wśród Irańczyków.
– Antyirańskość ma inny wymiar w USA, inny w Arabii Saudyjskiej i inny w Izraelu. U Izraelczyków widoczna antyirańskość administracji Trumpa jest odbierana z dużą nerwowością. Obawiają się oni, że są w Waszyngtonie politycy, którzy chcieliby nawet zmiany reżimu w Teheranie, co z punktu widzenia bardzo pragmatycznie myślących Izraelczyków byłoby czymś niezwykle ryzykownym i niebezpiecznym – ocenia amerykanista Bartosz Wiśniewski.
Zapraszamy do słuchania dołączonej audycji.
***
Tytuł audycji: Zapraszamy do Trójki – popołudnie
Prowadzi: Marcin Pośpiech
Autor rozmowy: Michał Żakowski
Gość: Bartosz Wiśniewski (amerykanista, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych)
Data emisji: 11.02.2019
Godzina emisji: 17.18
ml/gs