27 listopada 1845 roku urodził się Walery Przyborowski, pisarz, dziennikarz i uczestnik powstania styczniowego.
Przyszedł na świat w podkieleckiej wsi Domaszowice, w rodzinie byłego katolickiego księdza, który przeszedł na luteranizm. Przyborowski już jako młody chłopak zaangażował się w walkę o niepodległość.
- Poszedł prosto z szóstej klasy i to od razu do obozu Langiewicza (dyktatora powstania – przyp.red.) - słyszymy w audycji Marianny Karpińskiej.
Posłuchaj wspomnień ludzi, którzy pamiętali Walerego Przyborowskiego.
Po powstaniu dostał się do carskiej niewoli. Później ukończył studia w Szkole Głównej w Warszawie, na Wydziale Historyczno-Filozoficznym. W latach 1885-1886 redagował czasopismo "Chwila", na którego łamach krytykował złe przygotowanie powstania. Od 1900 roku był nauczycielem w szkole w Radomiu.
- Wiadomość, że historii będzie uczył Walery Przyborowski, najbardziej znana postać spośród uczestników powstania na naszym terenie i autor poczytnych książek młodzieżowych napawała nas niesamowitym entuzjazmem i oczekiwaniem – wspominał uczeń Przyborowskiego na antenie Polskiego Radia.
15:01 przyborowski.mp3 Audycja Marianny Karpińskiej z cyklu "Radiowe portrety Polaków" poświęcona Waleremu Przyborowskiemu. (PR, 16.02.1978)
Twórczość Przyborowskiego to z jednej strony krytyka złego przygotowania i bezsensowności zrywu 1863 roku, z drugiej – negatywna opinia na temat pozytywizmu, który jego zdaniem zabijał ducha walki w narodzie.
Najważniejszymi dokonaniami pisarza i historyka były monografie poświęcone powstaniu styczniowemu i rozpalające wyobraźnię młodzieży żyjącej pod zaborami utwory: "Szwedzi w Warszawie", "Olszynka Grochowska" czy "Bitwa pod Raszynem". Na tych książkach wychowało się pokolenie przyszłych wyzwolicieli Polski spod studwudziestotrzyletniej niewoli. Sam Przyborowski zmarł 13 marca 1913, rok przed Wielką Wojną, która dała szansę na wywalczenie tak wytęsknionej niepodległości.
bm