Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
polskieradio.pl
Maciej Machcewicz 31.08.2022

Stefan Banach. Matematyczny samouk

Nigdy nie ukończył studiów, a matematyki nauczył się sam. Stefan Banach, jako autor ponad 60 prac naukowych i twórca wielu twierdzeń, w sposób fundamentalny wpłynął na wiele działów tej królowej nauk.
Pomnik Stefana Banacha w KrakowiePomnik Stefana Banacha w KrakowieWikimedia Commons/domena publiczna

3 sierpnia 1945 roku zmarł wybitny matematyk Stefan Banach.

Posłuchaj
27:38 profesor stefan banach___f 39601_tr_0-0_117166091e4fe10d[00].mp3 Stefan Banach - sylwetka wybitnego matematyka w audycji Krystyny Mar. (PR, 25.04.1987)

Ukończył gimnazjum klasyczne, w którym doskonale poznał łacinę i grekę. Później zwykł mawiać, że to logika, precyzja i doskonałość gramatyki łacińskiej uczyniły z niego matematyka. O programie matematyki w szkole wyrażał się jak najgorzej. Twierdził, że przypominała używanie bagnetu zamiast wykałaczki.

Niemniej ów nielubiany program szkolny miał w przysłowiowym małym palcu. Sam przyswoił sobie elementy matematyki wyższej, której arkana odkrywał w języku francuskim. Do dziś pozostaje zagadką, skąd znał wówczas ten język.

W 1910 roku Stefan Banach zdał maturę. Studiów nie ukończył. Mimo to w wieku 29 lat był już asystentem na Politechnice Lwowskiej, a także otrzymał stopień doktora. W 1928 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego Uniwersytetu Lwowskiego, będąc już od trzech lat członkiem Akademii Umiejętności.              

Wykładał doskonale, nigdy nie gubił się w szczegółach. Nie lubował się w dociekaniach logicznych, choć rozumiał je doskonale. Nie pociągały go także praktyczne zastosowania matematyki, choć z pewnością mógłby się nimi zająć.

Wybuch II wojny światowej zastał prof. Banacha na dworcu w Kijowie. Powrócił do Lwowa, gdzie w czasie okupacji niemieckiej, pozbawiony możliwości pracy w zawodzie, był karmicielem wszy. Taka praca dawała skuteczną ochronę przed niemieckimi represjami.

Po zajęciu Lwowa przez Sowietów wrócił na uniwersytet. Jednak uczonego zawiodło zdrowie. 31 sierpnia 1945 genialny matematyk umarł na raka oskrzeli.

mjm