Od 40 do 60 tysięcy mieszkańców warszawskiej Woli zginęło w dniach 5-7 sierpnia 1944 roku w masowych egzekucjach i mordach dokonywanych przez oddziały niemieckie. Była to największa jednorazowa masowa zbrodnia na cywilach dokonana przez Niemców w czasie II wojny światowej.
Cywilów mordowano z broni maszynowej lub wrzucano granaty do zamieszkałych domów, które później podpalano. Osoby, którym udało się uciec, mordowano, a zwłoki wrzucano do płonących budynków. Mieszkańców Woli gromadzono również na terenach dużych zabudowań, placów lub parków i rozstrzeliwano z broni maszynowej. Największe egzekucje miały miejsce koło wału kolejowego przy ul. Moczydło oraz w fabrykach Ursus i Franaszka przy ul. Wolskiej.
Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny
Podczas całej akcji wyjątkowym okrucieństwem i skutecznością wykazały się brygady SS Oskara Dirlewangera złożone z kryminalistów i przestępców.
W ten sposób Niemcy wypełniali rozkaz swojego wodza Adolfa Hitlera, który po wybuchu Powstania Warszawskiego, zażądał, żeby "Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy".
- Rzeź Woli to była zbrodnia tak wyjątkowo okrutna, że utrwalił - mówił w rozmowie z Portalem PolskieRadio.pl w 2017 roku Piotr Gursztyn, dziennikarz, historyk, autor książki o rzezi Woli.
Posłuchaj całej wypowiedzi:
Świadkowie
Ksiądz Stanisław Maciej Kicman był siedmiolatkiem, gdy wybuchło Powstanie Warszawskie. Mieszkając na Woli, obserwował pogrom, jakiego hitlerowcy dokonali w tej dzielnicy. Obrazy z Powstania ma przed oczami do dziś.
- Strzelanina była bez przerwy i mieliśmy już sygnały od ludności, która się wycofywała z peryferii Woli o rzezi. Niemcy mordowali wszystkich. Kto może, niech ucieka. Kolumny ludzi z tobołkami zmierzali w kierunku Śródmieścia. My zostaliśmy. 8 sierpnia wokół nas była już cisza – mówił ks. Kicman.
Posłuchaj wspomnień ks. Kicmana:
- W kościele św. Wojciecha, który był przejściowym obozem, siedziałem i przytulałem się do mamy i co na nią spojrzałem, to patrzyła na IX stację drogi krzyżowej. A w kościele działy się straszne rzeczy. Żołdacy byli poprzebierani w szaty liturgiczne, a z naczyń i kielichów pili alkohol. Krzyki, wrzaski, wyciąganie kobiet. To się działo dookoła nas - wspominał.
Oprawcy
Heinz Reinefarth, Erich von dem Bach i Oskar Dirlewanger zostali po stłumieniu powstania uhonorowani przez Hitlera. Wódz III Rzeszy nadał im wysokie odznaczenia wojskowe: von dem Bach-Zelewski i Dirlewanger otrzymali Krzyże Rycerskie Krzyża Żelaznego, a Reinefarth – Liście Dębowe do Krzyża Rycerskiego Krzyża Żelaznego. Poza Dirlewangerem, który w niewyjaśnionych okolicznościach został zamordowany po wzięciu do francuskiej niewoli, żaden z głównych odpowiedzialnych za zbrodnie popełnione na Woli nie poniósł jakiejkolwiek odpowiedzialności. Von dem Bacha skazano za inne zbrodnie, m.in. zabójstwa niemieckich komunistów i udział w nocy długich noży. Inaczej potoczyły się losy Reinefartha, który już w 1951 r. został burmistrzem miasteczka Westerland na wyspie Sylt, a potem posłem do Landtagu. Zmarł w roku 1979.